W dzisiejszym świecie zauważa się znaczący wzrost problemu związanego z odczuwaniem emocji, poczuciem wrażliwości i wyczucia. To właśnie zmysły są podstawową zdolnością odpowiedzialną za emocje, niezbędne w codziennym funkcjonowaniu. Ich dobry rozwój jest podstawą optymalnego kształtowania się i działania pozostałych wyższych zmysłów takich jak: zdolność do nauki i rozwój umiejętności. Zmysły najbardziej rozwijają się w okresie od trzeciego do siódmego roku życia. Dlatego tak ważne jest by zadbać o ich odpowiednie funkcjonowanie od najmłodszych lat człowieka.
Termin Integracji sensorycznej (SI) po raz pierwszy został użyty przez dr Jean Ayres. Autorka początkowo opisała proces zachodzący w układzie nerwowym, a następnie metodykę i profilaktykę nauczania. Podała jej definicję: “praktyczna organizacja informacji sensorycznych”. “Praktyka” oznaczać może postrzeganie ciała lub otoczenia, odpowiedź adaptacyjną, proces uczenia się lub rozwinięcia jakiejś funkcji układu nerwowego. Dzięki integracji sensorycznej różne części układu nerwowego mogą współdziałać tak, aby człowiek mógł skutecznie funkcjonować w środowisku, doświadczając z tego powodu zadowolenia.
Integracja Sensoryczna jest profilaktyczną metodą pracy z dziećmi. Każdy człowiek kształci swój “profil sensoryczny”, w którym na różnych poziomach rozwijane są dane zmysły. Dlatego każdy człowiek jest inny. Nie zawsze potrafimy odczuwać tak samo, jest to po prostu nierealne. Integracja sensoryczna nie jest substytutem edukacji lub wiedzy, ma za zadanie poprawić sprawność w uczeniu się.
U człowieka wyróżnia się 7 systemów zmysłowych, a są to: wzrok słuch, dotyk, węch, smak, równowaga i czucie głębokie. Na każdy ze zmysłów składają się odpowiednie narządy zmysłów, w której najważniejszą rolę odgrywają receptory wykształcone w kierunku reagowania na konkretny rodzaj bodźców oraz odpowiednie funkcje mózgu.
Najbardziej efektywna sytuacja integracji sensorycznej jest ta, gdy dziecko ma wewnętrzne poczucie dążenia do rozwoju i działania. Reakcja w sferze funkcji czuciowo – ruchowych. Najczęściej wiąże się to z reakcjami posturalnymi lub równowagi, albo z większymi umiejętnościami planowania motorycznego, które są wymagane podczas manipulacji różnymi przedmiotami. Najważniejsze jest stworzenie optymalnej sytuacji w której zainteresujemy dziecko do działania, by następnie miało głód doświadczeń.
Takiej, która wspomaga rozwój zablokowanego potencjału, gdzie reakcja będzie wskazywała, że na pewnym poziomie świadomości rozumie ono znaczenie zdarzenia. Głównym celem w postępie rozwoju jest nie kooperacja tylko samorealizacja. Dlatego tak ważne jest pobudzenie samo zainteresowania, zaangażowania emocjonalnego i do dążenia do celu. Zapewnienie swobody, w obrębie struktury, która umożliwia dalszą eksploatację ze strony dziecka jest efektem kompleksowego i głębokiego zrozumienia istoty integracji sensorycznej. Swobodna zabawa sama w sobie nie musi koniecznie poprawiać integracji sensorycznej, ale zbyt sztywne reguły mogą zahamować emanację potencjału . Najważniejsze są poszukiwania, które mają przynieść rozwój, zbyt równe, bezpośrednie, ciche “elementy”- zdyscyplinowane, mogą nie przynieść tego efektu. Otoczenie, które jest skonstruowane z zachowaniem dynamiki i swobody, z możliwością konstruowania, wzmacnia poczucie samorealizacji wynikające z wykonania zadania.
Założeniem projektowym było stworzenie warunków do świadomego rozwoju percepcji sensorycznych od najmłodszych lat człowieka oraz pogłębienie umiejętności motorycznych i koordynacji ruchowej. Do tego celu została zaprojektowana seria elementów modułowych o różnej wielkości. Są to proste bryły, które można powielać i razem zestawiać, tworząc kompozycje według potrzeb użytkownika. Elementami sensorycznymi, które mają pobudzać zmysły, są materiały o różnych fakturach. Przyczepiane do bazowego modułu o wielkości 550mm na 550mm. Materiały dzielą się na faktury: miękkie, gładkie zimne, gładkie ciepłe, szorstkie, chropowate oraz strukturalne. Wszystkie materiały są utrzymane w monochromatycznym odcieniu- tak aby wydobyć z niego strukturę odczuwania, a nie skupiać się na kolorze.
Meble mają łączyć funkcjonalność z możliwością eksperymentalnej zabawy. Mają być nie tylko meblem w pokoju dziecka, a tworzyć ich własny dziecięcy „świat”. Dzięki modułowości mebla można tworzyć kompozycje dostosowane według sensorycznych potrzeb dziecka. Łatwy montaż daje możliwość komponowania własnych aranżacji, ma również motywować do wspólnej zabawy wraz z rodzicami.
Tym projektem chce pomóc w rozwoju dziecięcej edukacji zmysłowej. Dać im możliwość rozwijania się w codziennym życiu. To współczesna edukacja powinna stworzyć narzędzie pośredniczące w udostępnianiu podstawowych doświadczeń naturalnych, zmysłowych i ich obróbce. Motywować do twórczości po przez zabawę i zbiór doświadczeń. Edukacja zmysłowa jest wartością, którą trzeba wypracować. W pewnym stopniu nauczyć się jej. Jeśli będzie świadomym procesem w którym człowiek będzie rozumiał poczucie wartości i sensu. Będzie gotowy do budowania relacji i życia w społeczeństwie.
Czytaj też: Meble | Portfolio | Edukacja | Gadżety | Gdańsk | Technologia | whiteMAD na Instagramie
DYPLOM MAGISTERSKI – Sens[o] meble. Kreowanie przestrzeni rozwijającej zmysły dziecka.
Autor projektu: Lucyna Joskowska
Promotor: prof. ASP dr hab. Tadeusz Pietrzkiewicz
Asystent: mgr Daria Bolewicka
III Pracownia Projektowania Architektury Wnętrz
Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku
Autor zdjęć: Jakub Nanowski
