Publikujemy projekt dyplomowy magisterski, który wykonał Wojciech Bajdała, student Architektury i Urbanistyki na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej. Promotorem pracy jest dr hab. inż. arch. Anna Franta. Wojciech zaprojektował infrastrukturę pozwalającą czerpać przyjemność z obcowania z naturą. Siedlisko ekologiczne jego autorstwa miałoby stanąć w obszarze „Wielkie Błoto”, który zlokalizowany jest pośrodku Puszczy Niepołomickiej i jest siedliskiem wielu gatunków roślin i zwierząt.
W ramach pracy „Siedlisko ekologiczne jako krawędź chronionego obszaru „Błoto” w Puszczy Niepołomickiej” Wojciech Bajdała zaprojektował kompleks będący odpowiedzią na potrzeby człowieka powrotu do natury. Obiekt miałby powstać w pobliżu miejsca, które objęte jest ochroną jako Specjalny Obszar Chroniony Siedlisk. Walory przyrodnicze przyciągają turystów chcących zaznać atmosfery bezpośredniego obcowania z naturą. Liczne szlaki piesze, ścieżki rowerowe czy trasy do jazdy konnej pozwalają na wielogodzinne wytchnienie od zgiełku miasta.
Północna część chronionego obszaru Błoto jest miejscem zamieszkania nielicznej społeczności lokalnej. Pierwsze powstałe tutaj przysiółki datowane są na koniec XVII wieku. Zamieszkują tu rodziny wielopokoleniowe, które można określić jako rdzenną ludność oraz nowoprzybyli mieszkańcy. Pierwsza grupa związana jest z aktywnościami przy pracy zagrodowej, natomiast druga łączy często pracę zawodową wykonywaną zdalnie, z domu, z rekreacją „po godzinach”. Dzisiejsza technologia i wiele wykonywanych zawodów daje możliwość uwolnienia się od stacjonarnego trybu pracy. Na bazie tych doświadczeń powstały nurty związane z pojęciem „slow life” odrzucające ciągłe zabieganie.
Motywem przewodnim koncepcji Siedliska jest idea określana jako „slow city”. To miejsce, gdzie czas płynie wolniej, nieduża społeczność nastawiona jest na kontakt z mieszkańcami i wzajemną pomoc. Tutejsze walory przyrodnicze sprzyjają rekreacji turystycznej. Mieszkańcy siedliska są otwarci na przyjezdnych chcących odpocząć na łonie natury. W myśl świadomej turystyki kładziony jest nacisk na poszanowanie dla lokalnej kultury i zwyczajów oraz aktywną edukację i promocję związaną z duchem miejsca.
Projektując zagospodarowanie istniejącego siedliska w Puszczy Niepołomickiej kierowałem się przede wszystkim czynnikami miejscowymi, mianowicie uwarunkowaniami zastanymi, takimi jak: istniejący układ zabudowy, istniejący układ komunikacyjny, historia miejsca, biorąc także pod uwagę jedną z najcenniejszych zalet, czyli walory krajobrazowo-przyrodnicze. Bardzo ważna była dla mnie, podczas fazy koncepcyjnej, aktywizacja terenu przy jak najmniejszej ingerencji w krajobraz, zachowując naturalny klimat miejsca – wyjaśnia Wojciech Bajdała.
Młody architekt zaproponował stworzenie miejsca, w którym będzie można odpocząć na łonie natury w samotności, ale też spotkać się ze znajomymi, aby wspólnie cieszyć pobliskim krajobrazem. Projekt zakłada powstanie budynków pełniących funkcję mieszkaniową oraz dodatkowych pełniących funkcję gospodarczą. Projektowana zieleń wysoka i niska ma znaczenie kompozycyjne oraz służy jako wydzielenie krawędzi obszarów. Myślą przewodnią przy kreowaniu centrum siedliska było stworzenie przestrzeni wspólnej, w której będą mogli gromadzić się mieszkańcy oraz turyści. To miejsce pozwalające na ekspresję lokalnej kultury i otaczającego obszaru naturalnego. Przestrzeń, w której znajdą się usługi zaspokajające potrzeby użytkowników.
Można powiedzieć, że jest to przestrzeń dla eksponowania, smakowania i dzielenia się twórczością wykonaną przez lokalną społeczność. Centrum będzie również pełniło funkcję edukacyjną i eksploracyjną w kontekście otaczającego środowiska naturalnego – dodaje autor projektu.
Lokalizacja ośrodka podyktowana została zastanymi warunkami. Niemal w centralnym obszarze układu osadniczego znajduje się teren niezabudowany z otwarciem widokowym na tereny chronionego krajobrazu. Jest to punkt, do którego promieniście schodzą się ścieżki komunikacyjne, ogrodzenia terenów prywatnych oraz w szerszym kontekście pasy zieleni łęgowej towarzyszącej ciekom wodnym. Wydaje się to być idealny punkt centralny determinujący i spajający układ przestrzenny siedliska. Istotnym elementem jest stworzenie przestrzeni w formie placu, wnętrza urbanistycznego, by użytkownik z chęcią się tutaj zatrzymał.
Każdy z przysiółków orbitujących wokół ośrodka wytwarza produkty (rolnicze, spożywcze, rzemiosła artystycznego), które trafiają do pawilonu centralnego, gdzie można się dzielić wytworzonym dobrem. Oprócz pawilonów, w których można próbować lokalnych produktów, centrum pełni funkcję edukacyjną – na dachu okalającym przestrzeń wspólną znajdują się ogrody reprezentujące różnorodność roślinną występującą na obszarze chronionym. Bardzo ważnym aspektem w tak newralgicznym miejscu jest edukacja, by uprawiać turystykę świadomie – z głową i odpowiedzialnie. Dlatego też siedlisko pełniłoby funkcję edukacyjną, by umożliwić zdobycie wiedzy o chronionym obszarze, jakie gatunki zwierząt i roślin tu występują i dlaczego teren objęty jest ochroną oraz jak, jako turyści możemy zminimalizować negatywny wpływ naszej obecności w środowisku naturalnym.
Czytaj też: Portfolio | Ekologia | Drewno | Natura
źródło: Wojciech Bajdała
