Kolejny archikoszmar! Szkoła w Rytrze przechodzi przebudowę

Budynki użyteczności publicznej, placówki edukacyjne czy prywatne domy nie mają w Polsce łatwego losu. Bardzo często przeprowadza się ich modernizacje czy przebudowy, zupełnie ignorując oryginalną architekturę oraz kontekst, w którym te budynki się znajdują. Nie tak dawno pisaliśmy o koszmarnej przebudowie dawnego budynku szkoły w Chwałowicach. Teraz przyszła kolej na Rytro – malowniczą górską wieś, położoną w województwie małopolskim. Tamtejsze władze zdecydowały się zmodernizować budynek szkoły podstawowej.

Inwestycja realizowana za kwotę 15 mln zł, przewiduje unowocześnienie placówki i dostosowanie jej do współczesnych standardów edukacyjnych. Nie sposób jednak nie zauważyć, w jak negatywny sposób nowa architektoniczna forma wpłynie na krajobraz górskiej wsi.

Szkoła w Rytrze – historia i przebudowa

Budynek szkoły w Rytrze to miejsce o bogatej historii sięgającej XIX wieku. Pierwsza Ludowa Szkoła Etatowa została powołana w 1886 roku, a placówka pamięta czasy, gdy uczniowie uczęszczali do niej mimo trudnych warunków wojennych i ekonomicznych. Obecny obiekt wzniesiony w latach powojennych dzięki zaangażowaniu miejscowej społeczności miał swój urok i doskonale wpisywał się w kulturowy krajobraz Sądecczyzny. Strome dachy (dawniej pokryte gontem), rzędy okien, jasna elewacja, kamienny cokół i kolumny podkreślały lokalny charakter budynku. Niestety, obecna przebudowa zakłada daleko idące modyfikacje, które diametralnie zmienią wygląd i atmosferę placówki. W ramach prac wyburzono praktycznie całą dotychczasową konstrukcję, łącznie z salą gimnastyczną, a mury nowego gmachu pną się w górę. Jego wizualizacje przedstawiają obiekt o zmienionej bryle, formie oraz o zupełnie zatartym, dawnym charakterze.

Szkoła w Rytrze przed przebudową. Fot. Google Maps

Nowoczesność ponad historią?

Według zapewnień władz gminy, modernizacja przyniesie wiele korzyści. Projekt zakłada budowę nowej hali sportowej oraz kilku dodatkowych sal lekcyjnych. Cały obiekt zostanie dostosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Ponadto zaplanowano remont pomieszczeń, które dawniej pełniły funkcję przedszkola. Pomimo tych pozytywnych zmian, nasuwa się pytanie: czy całkowita przebudowa budynku, w tak diametralnie innym stylu, była konieczna? Czy zamiast burzenia i zmiany kształtu dawnego obiektu, nie można było zdecydować się na bardziej subtelną modernizację, zachowując pierwotny charakter?

Szkoła w Rytrze na nowo. Prace trwają

Za projekt i realizację przebudowy odpowiada firma eRSbet, która wygrała przetarg organizowany przez gminę Rytro. Umowa o wartości ponad 10 mln zł została podpisana w połowie 2023 roku. W maju 2024 roku rozpoczęto pierwsze prace budowlane, a już w połowie bieżącego roku planuje się doprowadzenie budynku do stanu surowego zamkniętego. Kolejnym etapem będzie wykończenie wnętrz i wyposażenie placówki, na co gmina pozyskała dodatkowe 5 mln zł. Firma eRSbet jest także autorem budynku przedszkola, który stanął niedawno w sąsiedztwie szkoły.

Niszczenie lokalnej tożsamości pod okiem władz

Przebudowa szkoły w Rytrze wpisuje się w szeroki trend modernizacji budynków użyteczności publicznej, który często ignoruje kontekst historyczny i kulturowy. Choć nowoczesne budownictwo ma swoje zalety, w Polsce brakuje dbałości o estetykę i wrażliwości na tradycyjną architekturę. W efekcie coraz częściej powstają budynki, które mogłyby znajdować się w dowolnym miejscu na świecie, bez żadnego związku z obecnym otoczeniem. Trwająca przebudowa stanowi kolejny przykład braku należytej troski o ład przestrzenny i dziedzictwo kulturowe ze strony lokalnych władz. To właśnie one powinny dbać o zachowanie harmonijnego krajobrazu miejsc, którymi zarządzają. W 2023 roku wójt gminy, Jan Kotarba, zaprezentował na swoim profilu w mediach społecznościowych wizualizacje zmodernizowanej placówki. Wójt chwalił się sukcesem, nie zauważając zupełnie negatywnego wpływu, jaki nowy obiekt wywrze na wizerunek malowniczej, górskiej wsi. W tym budynku będą zdobywać wiedzę kolejne pokolenia uczniów – czy taka forma architektoniczna stanowi dla nich właściwą lekcję estetyki i poszanowania tradycji?

Źródło: dts24.pl, sprytro.pl