Willa doktora Książka to modernistyczna nieruchomość znajdująca się przy ul. Chopina 16 w Tarnowie. Obiekt stanowi unikatowy i wyjątkowy przykład powojennego modernizmu. Budynek o powierzchni 415 m kw. wyróżnia się nowatorską estetyką, unikalnymi wnętrzami i geometryczną bryłą. Willa, będąca jednocześnie miejscem zamieszkania oraz gabinetem lekarskim z pracownią rentgenowską, została zaprojektowana przez krakowskiego architekta Wojciecha Pietrzyka.
Historia domu Stanisława Książka rozpoczęła się w 1965 roku, kiedy zakupił parcelę pod budowę nieruchomości, znajdującą się na ul. Chopina 16 w Tarnowie. Już rok później rozpoczęto prace nad projektem. Architektem odpowiedzialnym za jego realizację został Wojciech Pietrzyk, którego Książek poznał dzięki swojej siostrze. Pietrzyk wcześniej zmodernizował jej dom, co zyskało uznanie Książka, który dodatkowo zapoznał się z innymi realizacjami architekta w Krakowie, m.in. kościołem Arka Pana w Nowej Hucie, o którym pisaliśmy TUTAJ. Współpraca rozpoczęła się od wizyty Pietrzyka na parceli, gdzie wspólnie omawiano wizje przyszłego domu.
Fot. Christophoros43, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
Książek od początku miał jasne wymagania – dom miał być nie tylko przestrzenią mieszkalną, ale również miejscem pracy, łączącym funkcje domu i pracowni rentgenowskiej. Początkowy projekt zakładał umieszczenie pracowni w przestrzeni między słupami konstrukcyjnymi, jednak architekt miejski nie wyraził zgody, uznając, że zakłóci to estetykę ulicy. W efekcie projekt musiał zostać dostosowany do nowych wymagań.
Prace projektowe trwały stosunkowo krótko, ale zatwierdzanie planów w Wydziale Architektury przeciągało się przez ponad rok. Obawy urzędników dotyczyły m.in. stabilności konstrukcji. Współpraca z Pietrzykiem była wymagająca, ponieważ architekt nalegał na ścisłe trzymanie się swoich wizji i planów. Wszystkie elementy, od konstrukcji po meble, były tworzone na zamówienie, co nie pozwalało na żadne zmiany w trakcie realizacji.
Budowa domu rozpoczęła się w 1967 roku i trwała aż do 1977 roku, kiedy to nastąpił oficjalny odbiór budynku przez architekta miejskiego. Wykończenie wnętrz zajęło ponad trzy lata, ponieważ każdy detal, w tym meble, projektował Pietrzyk. Mimo trudnych realiów polityczno-gospodarczych udało się zdobyć wysokiej jakości materiały, takie jak modrzew, jawor, grusza czy limba, co było możliwe dzięki współpracy z doświadczonym stolarzem z Kalwarii.
Dwupiętrowa bryła willi w Tarnowie, zwieńczona płaskim dachem, została znacząco podniesiona i wsparta na wysokich kolumnach. Fasady budynku zdobią nie tylko różnorodne okna ułożone w rytmiczny układ, ale także dwie imponujące, abstrakcyjne mozaiki, stworzone w znanym warsztacie Heleny i Romana Husarskich. Podbitka podcienia jest wykończona deskami, a otoczenie domu wzbogaca starannie zaprojektowany niski płot z zachowanymi oryginalnymi uchwytami.
Budynek do dziś zachował się w pierwotnym kształcie. Na przestrzeni 6 pokoi, piwnicy i garażu połączonych z ogrodem zaprojektowano przestrzeń mieszkalną o wyjątkowym charakterze. Willa doktora Książka wyróżnia się nie tylko jakością wykonania, ale także starannością w doborze dekoracji. Geometryczne i ornamentalne detale, takie jak motywy liści czy spiralne wzory na posadzkach, były wyłącznym pomysłem architekta. Gabinet rentgenowski zaprojektowano zgodnie z obowiązującymi przepisami, uwzględniając m.in. barytowane ściany i drzwi wykładane ołowiem.
Mimo restrykcyjnego podejścia Pietrzyka Książek był bardzo zadowolony z efektu. Doktor podkreślał, że choć zawsze można coś ulepszyć, on sam nie zmieniłby niczego w swoim domu. Dla niego najważniejsze było, aby budynek spełniał jego oczekiwania, niezależnie od opinii innych.
Doktor Stanisław Książek zmarł w marcu br. roku w wieku 92 lat. Do niedawna pozostawał aktywny zawodowo i z troską zajmował się swoim domem. Miejsce jego ostatniego spoczynku to Stary Cmentarz w Tarnowie. Posiadłość zmarłego radiologa została wystawiona na sprzedaż za kwotę 5,5 mln zł, co jest poniżej jej rynkowej wartości wynoszącej 7 mln zł. Rodzina sprzedająca dom podkreśla, że zależy im na kupcu, który uszanuje wyjątkowy charakter tego architektonicznego dzieła.
Źródło: „Tarnów. 1000 lat nowoczesności”, Ewa Łączyńska-Widz, Dawid Radziszewski, praca zbiorowa. Wydawnictwo: Stowarzyszenie 40000 Malarzy, 2010, tarnow.net.pl
Zdjęcia: Jan Smaga
Czytaj też: Architektura w Polsce | Wnętrza Dom jednorodzinny | Modernizm | whiteMAD na Instagramie
