Po zakończonej renowacji ponownie uruchomiono unikatowy zabytek, jakim jest winda paciorkowa w Śląskim Urzędzie Wojewódzkim w Katowicach. Odrestaurowana z ogromną dbałością o detale, znów zachwyca wyglądem sprzed niemal stu lat. To jeden z ostatnich takich działających mechanizmów w Polsce oraz symbol modernistycznego gmachu o bogatej historii.
Winda paciorkowa – dziedzictwo międzywojnia w sercu Katowic
Gmach Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego to jeden z najważniejszych i najbardziej rozpoznawalnych budynków publicznych Górnego Śląska. Wybudowany w latach 1924–1929 według projektu Ludwika Wojtyczki, był symbolem dynamicznego rozwoju regionu po przyłączeniu części Górnego Śląska do II Rzeczypospolitej. Architektura obiektu łączy modernizm z elementami klasycyzującymi, tworząc monumentalną, lecz harmonijną całość. Imponujące wnętrza i funkcjonalne rozwiązania techniczne, w tym system wind paciorkowych, od początku czyniły go jednym z najnowocześniejszych gmachów urzędowych w kraju.
Winda, która nie zatrzymuje się nigdy
Na tle bogatego wystroju i architektonicznego rozmachu budynku wyróżnia się szczególny detal techniczny – winda paciorkowa. To niezwykle rzadki dziś typ dźwigu osobowego, poruszający się nieustannie w zamkniętej pętli, bez przystanków. Składa się z 14 kabin połączonych w łańcuch, które przemieszczają się z prędkością 0,286 m/s – pełen cykl zajmuje dokładnie 192 sekundy. Ten wyjątkowy mechanizm został oddany do użytku wraz z budynkiem w 1929 roku. Przez dekady służył pracownikom urzędu, aż w 1980 roku, w związku z modernizacją, oryginalne drewniane kabiny zastąpiono wersjami z płyt wiórowych. Choć winda nadal działała, utraciła swój pierwotny wygląd i dawny urok.
Winda paciorkowa w Śląskim Urzędzie Wojewódzkim w Katowicach – przed i po renowacji
Winda paciorkowa powróciła do świetności
Dzięki zakończonej właśnie gruntownej renowacji, winda paciorkowa odzyskała swój zabytkowy charakter. Odnowiono cały mechanizm, przeprowadzono konserwację szybu oraz zamontowano nowe, drewniane kabiny stylizowane na oryginalne z 1929 roku. Zadbano także o zgodność z obowiązującymi normami bezpieczeństwa – zainstalowano m.in. kurtyny przeciwpożarowe. Podczas konferencji prasowej wojewoda śląski Marek Wójcik podkreślił, że winda paciorkowa to jedyny tego typu działający egzemplarz nie tylko w Katowicach, ale w całym województwie. W spotkaniu z dziennikarzami wzięli również udział wicewojewodowie Adam Zaczkowski i Michał Kopański oraz dyrektor generalna urzędu Katarzyna Błaszczyk-Domańska.
Zabytek w służbie codzienności
Windy paciorkowe, zwane również paternosterami, były popularne na początku XX wieku, szczególnie w budynkach administracji w Niemczech i Austrii. Do dziś zachowało się ich niewiele, a jeszcze mniej działa w pierwotnej formie. Katowicki egzemplarz to więc nie tylko relikt przeszłości, ale również działające dzieło inżynierii i symbol prestiżu urzędu, który od niemal stu lat stanowi centrum administracyjne regionu.
Źródło: Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach
Czytaj też: Zabytek | Renowacja | Architektura PRL | Architektura w Polsce | whiteMAD na Instagramie
