Zagroda Młyńska w Bogdańcu, położona w urokliwym otoczeniu lasów bogdanieckich, to prawdziwa historyczna i architektoniczna perełka. Bogactwo odrestaurowanych i zakonserwowanych zabytkowych eksponatów oraz nowoczesna aranżacja ekspozycji oddających klimat XIX-wiecznego młyna, pomieszczeń mieszkalnych i otoczenia czynią obecnie to miejsce jedną z kluczowych atrakcji turystycznych w regionie. We wrześniu 2023 roku zakończono trwający trzy i pół roku gruntowny remont zespołu zabudowań, które przez wiele lat były w katastrofalnym stanie technicznym. Było to możliwe dzięki pozyskaniu środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz innych programów pomocowych.
Zagroda Młyńska w Bogdańcu – historia
W skład Zagrody Młyńskiej wchodzą trzy zabytkowe obiekty: młyn zwany „górnym” z 1826 roku, budynek gospodarczy oraz wozownia. Młyn, będący unikatowym obiektem ze względu na zachowane oryginalne wyposażenie, pozostawał zamknięty od 2008 roku. Decyzję o jego wyłączeniu z użytkowania podjął inspektor budowlany z uwagi na katastrofalny stan techniczny budynku. Przełom nastąpił wraz z możliwością skorzystania z krajowych i zagranicznych programów pomocowych. Kluczowym warunkiem było jednak posiadanie kompletnej dokumentacji konserwatorskiej i budowlanej.
Zagroda przed remontem. Fot. Kapitel, CC0, via Wikimedia Commons
Starania o środki na remont
Muzeum Lubuskie im. Jana Dekerta w Gorzowie Wielkopolskim, którego filią jest Zagroda, rozpoczęło starania o dofinansowanie już w 2007 roku. Po latach oczekiwania udało się uzyskać środki. Prace objęły kompleksowy remont całego zespołu Zagrody Młyńskiej wraz z jej otoczeniem. Renowacja, trwająca trzy i pół roku, zakończyła się we wrześniu 2023 roku.
Prace renowacyjne zabytkowej zagrody
Prace remontowe zostały podzielone na kilka etapów i realizowane przez specjalistyczne firmy. W ich ramach wykonano wzmocnienie fundamentów oraz rekonstrukcję konstrukcji ryglowej. Remont dachu, obejmujący wymianę gontu i konstrukcji drewnianej, był kolejnym elementem renowacji. Szczególną uwagę poświęcono konserwacji drewnianych elementów, takich jak stolarka okienna i drzwiowa oraz historycznych podłóg, które wymagały zaolejowania i dostosowania poziomów dla osób mających problemy z poruszaniem. Ponadto położono też nowe instalacje elektryczne i sanitarne. Jednym z najważniejszych punktów renowacji była rekonstrukcja zabytkowych urządzeń młyńskich, takich jak drewniane koło napędowe i kanał młyński.
Życie w dawnym młynie – ekspozycja
Szczególną atrakcję w odnowionych obiektach stanowi ekspozycja „Od ziarenka do bochenka”, która przedstawia ewolucję technik młynarskich i zawiera unikatowe mechanizmy napędowe, oryginalne żarna oraz kamienie młyńskie. Oprócz młyna, w dawnych budynkach gospodarczych zaaranżowano wystawy tematyczne, takie jak „Rzemiosło wiejskie” oraz „Hodowla i rolnictwo”, ukazujące tradycje rzemieślnicze i rolnicze regionu. W pomieszczeniach urządzono także mieszkanie młynarza z przełomu XIX i XX wieku, gdzie odwiedzający mogą zobaczyć zrekonstruowaną kuchnię, pokój gościnny i sypialnię. Na terenie Zagrody Młyńskiej zorganizowano również ekspozycje plenerowe, prezentujące odrestaurowane maszyny rolnicze, wozy oraz piec chlebowy, który służy do pokazów wypieku chleba.
Zabytkowy młyn przed i po renowacji. Fot. Muzeum Lubuskie im. Jana Dekerta, autor: K. Chorążyczewska
Zagroda Młyńska w Bogdańcu jako miejsce edukacji
Dzięki nowoczesnym rozwiązaniom, takim jak wprowadzenie sal edukacyjnych, warsztatowych i magazynów studyjnych, Zagroda Młyńska stała się miejscem żywej edukacji, warsztatów oraz atrakcji dla zwiedzających w każdym wieku. Efekty przeprowadzonych prac nie tylko przywróciły obiektom dawny blask, ale również nadały im nową funkcję edukacyjno-kulturalną, czyniąc z Zagrody Młyńskiej jedną z kluczowych atrakcji turystycznych województwa lubuskiego.
Źródło: modernizacjaroku.org.pl, dziedzictwowsipolskiej.pl
Czytaj też: Architektura w Polsce | Elewacja | Metamorfoza | Historia | Ciekawostki
Młyn na początku XX w. i obecnie. Fot. Muzeum Lubuskie im. Jana Dekerta, autor: K. Chorążyczewska
Główny budynek dawniej i dziś. Fot. Muzeum Lubuskie im. Jana Dekerta i modernizacjaroku.org.pl
Zabytek przed i po renowacji. Fot. Kapitel, CC0, via Wikimedia Commons i Muzeum Lubuskie im. Jana Dekerta, autor: Małgorzata Sawoch