Urk to jedno z najbardziej interesujących miejsc w Holandii. Przez stulecia istniało jako odrębna wyspa na Morzu Północnym, a jego mieszkańcy żyli w ścisłym związku z morzem. Dzisiaj Urk jest częścią lądu w prowincji Flevoland, lecz dawna tożsamość rybackiej wspólnoty wciąż silnie wpływa na funkcjonowanie miejscowości. Przemiana z wyspy w miasto na stałym lądzie była bardzo ważnym epizodem w historii regionu i dowodem na ludzką zdolność do adaptacji wobec ogromnych zmian środowiska.
Niezwykła historia Urk
Pierwsze wzmianki o Urk pochodzą z X wieku. Przez większą część swojej historii była to niewielka, samowystarczalna wyspa położona na wodach Zuiderzee. Mieszkańcy żyli głównie z rybołówstwa, a ich codzienność wyznaczał rytm przypływów i odpływów. Burze, sztormy i nieprzewidywalne warunki pogodowe sprawiały, że życie na Urk wymagało odwagi i solidarności. Wielowiekowa izolacja ukształtowała też silne więzi społeczne, własne zwyczaje, charakterystyczny strój i dialekt, który jest wciąż używany przez lokalną społeczność.
W 1932 roku ukończono budowę potężnej tamy Afsluitdijk, która odcięła Zuiderzee od Morza Północnego. Decyzję o jej wzniesieniu podjęto po serii katastrofalnych powodzi, które przez stulecia nawiedzały północną część kraju. Tama miała chronić nisko położone tereny przed zalewaniem i stworzyć dogodne warunki do odzyskania ziemi pod uprawy oraz zabudowę. W efekcie z dotychczasowego akwenu powstało słodkowodne jezioro IJsselmeer, co umożliwiło rozpoczęcie jednego z największych projektów hydrotechnicznych w Europie – budowy systemu holenderskich polderów. Siedem lat po ukończeniu tamy Urk przestało być wyspą. Osuszanie terenów i powstawanie kolejnych polderów, w tym Noordoostpolderu, połączyło miejscowość ze stałym lądem. Dla społeczności przez wieki przyzwyczajonej do życia na morzu była to ogromna rewolucja, która zmieniła ich środowisko, sposób pracy i kontakty z resztą Holandii.
Dziedzictwo rybackiej społeczności
Rybołówstwo przez stulecia stanowiło podstawę utrzymania mieszkańców Urk. Statki wypływały z portu na połowy w Morzu Północnym, często narażając załogi na śmiertelne niebezpieczeństwo. Współcześnie o tej historii przypominają pomniki upamiętniające rybaków, którzy nigdy nie wrócili z morza. W XX wieku, po osuszeniu otaczających terenów, Urk znalazło się w zupełnie nowym gospodarczym położeniu. Dotychczasowi rybacy musieli się zmierzyć z koniecznością przebranżowienia, a władze państwowe przyznały gminie finansowe wsparcie, które miało zrekompensować straty. Mimo znacznych zmian Urk zachowało administracyjną niezależność i silne poczucie wspólnoty.
Nowa rola miasta Urk w nowym świecie
Dzisiaj Urk liczy około 20 tysięcy mieszkańców i nadal wyróżnia się wśród otaczających je miejscowości. Pomimo faktu, iż gospodarka miasteczka nie opiera się już wyłącznie na rybołówstwie, sektor ten pozostaje ważny obok rosnącej roli turystyki i lokalnych usług. Malowniczy port, wąskie uliczki i zabytkowe rybackie domy przyciągają odwiedzających, a folklorystyczne wydarzenia przypominają o morskiej przeszłości miasta. Dawna wyspa jest też znana z silnych religijnych tradycji. Położona w tzw. holenderskim „pasie biblijnym”, posiada wyjątkowo dużą liczbę kościołów, a niedziele są dniem spoczynku, co odróżnia ją od wielu innych miejsc w silnie zlaicyzowanym kraju.
Miasto z morską duszą
Urk od prawie stu lat nie jest już wyspą, jednak jej duch wciąż unosi się nad miastem. Mieszkańcy zachowali własny dialekt, pielęgnują dawne zwyczaje i przekazują legendy, takie jak opowieść o skale Ommelebommelestien, z której – według tradycji – pochodzą wszyscy Urkerzy. Współczesne Urk to żywy przykład społeczności, która potrafiła zachować swoją tożsamość, jednocześnie dostosowując się do zmieniającego się świata.
Źródło: urk.pages.dev, notesfromcamelidcountry.net
Czytaj też: Ciekawostki | Urbanistyka | Metamorfoza | Miasto | Historia | Holandia
Wyspa ok. 1930 roku i miasto dziś. Fot. Netherlands Institute for Military History i Google Earth
Zdjęcie lotnicze Urk przed rozpoczęciem prac i Urk obecnie. Fot. urkeruitgaven.nl i Google Earth
Początek lat 30. i rok 2023. Fot. visitflevoland.nl i Google Earth
