Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru zabytków kompleks dawnej Drukarni Naukowo-Technicznej PAP przy ulicy Mińskiej 65 w Warszawie. Zespół powstał w latach 1948-1958 według projektu Jerzego Brandysiewicza i konstruktora Stanisława Zaleskiego. Obejmuje pięć budynków: drukarnię, budynek mieszkalny, portiernię, garaże z remizą oraz stację transformatorową, wraz z układem zagospodarowania terenu. Kompleks przy Mińskiej to największa drukarnia w Polsce.
Drukarnia przy Mińskiej 65 – unikatowy przykład powojennego przemysłu
W uzasadnieniu decyzji Marcin Dawidowicz podkreślił, że kompleks przy ulicy Mińskiej stanowi wyjątkowy przykład powojennej przemysłowej architektury w skali całej Polski. To jedna z nielicznych inwestycji z tamtych czasów, która zachowała pierwotny kształt i funkcjonalny układ pomimo upływu lat. Drukarnia powstała w okresie realizacji Planu Odbudowy Gospodarczej, w czasie gdy rozwój przemysłu uznawano za priorytet dla podniesienia kraju z ruiny po II wojnie światowej. Budowa zakładu miała znaczenie nie tylko gospodarcze, lecz także propagandowe. Rozwój drukarń i produkcja wydawnictw były istotnym elementem kształtowania ideologicznego przekazu w komunistycznym państwie. Szybkie tempo realizacji inwestycji i znaczne środki przeznaczone na jej budowę odzwierciedlały znaczenie, jakie przypisywano tej instytucji.
Największa drukarnia w Polsce i historia poligrafii
Drukarnia przy Mińskiej została wzniesiona na terenie dawnych Centralnych Zakładów Samochodowych, w sąsiedztwie drukarni Zakładów Poligraficznych Ministerstwa Informacji i Propagandy przy ulicy Podskarbińskiej. Obecność tych zakładów przyczyniła się do ukształtowania przemysłowego charakteru całego obszaru Kamionka. Przez kolejne dekady obiekt stanowił bardzo istotne miejsce na mapie warszawskiej i krajowej poligrafii. Zakład zasłynął wysoką jakością druku oraz nowoczesnym zapleczem technicznym. Produkowane tutaj publikacje były wielokrotnie nagradzane w kraju i za granicą. Istotnym elementem działalności była także troska o kwalifikacje zawodowe pracowników, co utrwalało renomę zakładu mimo ograniczeń gospodarczych i politycznych okresu PRL.
Architektura inspirowana modernizmem
Kompleks zaprojektowany przez Jerzego Brandysiewicza wyróżnia się dojrzałą i przemyślaną kompozycją architektoniczną. Dominantę założenia stanowi wysoki budynek o administracyjno-biurowej funkcji połączony z niższym skrzydłem drukarni o zróżnicowanej bryle. Całość uzupełniają budynki techniczne, które wspólnie tworzą funkcjonalny układ przestrzenny. W projekcie wykorzystano rozwiązania inspirowane przedwojennym modernizmem. Zastosowano tutaj m.in. wykusze, ryzality, różnorodne formy przeszkleń i dachów oraz zestawienia materiałów, takich jak kamień, klinkier i tynk. Układ i detal architektoniczny wskazują na znajomość zasad kompozycji Le Corbusiera, których echa były wówczas obecne w środowisku warszawskich architektów.
Największa drukarnia w Polsce – zakres ochrony konserwatora
Wpis do rejestru zabytków obejmuje cały historyczny zespół budowlany. Ochronie podlegają zewnętrzne cechy obiektów, takie jak gabaryty, sposób wykończenia i materiały użyte w elewacjach. Ustalono także granice obszaru ochrony, które pozwolą zachować historyczne relacje przestrzenne i układ widokowy pomiędzy poszczególnymi budynkami. Decyzja konserwatora Marcina Dawidowicza podyktowana jest potrzebą utrwalenia historycznych i artystycznych wartości kompleksu przy Mińskiej 65, będącego jednym z najlepiej zachowanych przykładów przemysłowej architektury lat powojennych w Warszawie.
Źródło: Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków
Zdjęcia: WUOZ w Warszawie
Czytaj też: Architektura | Urbanistyka | Zabytek | Warszawa | Architektura w Polsce
