Przy ulicy Kasprzaka 22 w Warszawie powstanie nowa siedziba Teatru Żydowskiego im. Estery Rachel i Idy Kamińskich. W tym celu zostanie poddany adaptacji i rozbudowie dawny biurowiec Zakładów Radiowych im. Marcina Kasprzaka, który od 2019 roku znajduje się w zasobach miasta. Budynek z lat 50., utrzymany w stylistyce powojennego modernizmu z elementami socrealizmu, stanie się częścią nowoczesnego, kulturalno-administracyjnego kompleksu. Znajdzie się w nim Teatr Żydowski i Urząd Pracy.
Przetarg i zakres inwestycji przy Kasprzaka 22
24 października 2025 roku otwarto oferty w przetargu na zaprojektowanie oraz realizację prac budowlanych. Plan zakłada przebudowę, rozbudowę i kompleksowy remont istniejącego gmachu. Będzie to jedna z najważniejszych tego typu inwestycji w stolicy. Oprócz Teatru Żydowskiego w budynku znajdzie się również siedziba stołecznego Urzędu Pracy, co stworzy nowoczesne centrum, w którym publiczne i kulturalne funkcje będą współistnieć w jednym miejscu. Czterokondygnacyjny budynek zostanie podzielony na dwie części. Dwie dolne przeznaczone będą dla Teatru Żydowskiego i Centrum Kultury Jidysz. Znajdzie się tam duża sala teatralna na 350 miejsc oraz mniejsza sala kameralna dla około 100 widzów. Na dwóch wyższych kondygnacjach powstaną biura Urzędu Pracy m.st. Warszawy. Projekt opracowało Biuro Architekt Kaczmarczyk, a wykonawca będzie miał 24 miesiące na realizację inwestycji.
Teatr Żydowski – początki i rozwój
Teatr Żydowski obchodzi w tym roku 75-lecie swojej działalności. Jego początki sięgają 1950 roku, gdy połączono dwa zespoły: Dolnośląski Teatr Żydowski z Wrocławia oraz Teatr Żydowski z Łodzi. W 1955 roku, z inicjatywy Idy Kamińskiej, instytucja przeniosła się do Warszawy, gdzie działa do dziś. Patronkami teatru są Ida Kamińska oraz Estera Rachel Kamińska, wybitne aktorki i reformatorki żydowskiej sceny teatralnej. Estera Rachel Kamińska, nazywana „matką teatru żydowskiego”, była jedną z najważniejszych postaci tego nurtu w Europie przełomu XIX i XX wieku. Jej działalność artystyczna i społeczna przyczyniła się do rozwoju kultury jidysz i stworzenia tradycji, którą współczesny Teatr Żydowski kontynuuje w swojej twórczości.
Placówka jest jedynym teatrem żydowskim w Polsce i jednym z nielicznych w Europie, które stale wystawiają spektakle w języku jidysz. Od 2015 roku kieruje nią Gołda Tencer. Teatr prowadzi działalność artystyczną, edukacyjną i dokumentacyjną, przypominając o bogactwie żydowskiego dziedzictwa kulturowego w Polsce.
Centrum Kultury Jidysz – edukacja i tradycja
W nowej siedzibie swoje miejsce znajdzie także Centrum Kultury Jidysz, instytucja od lat współpracująca z Teatrem Żydowskim. Jej program obejmuje edukację kulturalną, naukę języka jidysz oraz działania upowszechniające wiedzę o żydowskiej historii i tradycji. W odnowionym budynku powstaną biblioteka, sala warsztatowa, wielofunkcyjna przestrzeń dla około 100 osób oraz pomieszczenia dla seniorów i zaplecze administracyjne. Centrum będzie kontynuować swoją ofertę edukacyjną skierowaną do młodzieży, dorosłych i najstarszych, w tym zajęcia w ramach Uniwersytetu Trzeciego Wieku i Żydowskiego Uniwersytetu Otwartego.
Architektura budynku i rozwój zakładu
Budynek przy ul. Kasprzaka 22 powstał w latach 50. XX wieku jako część zespołu Zakładów Radiowych im. Marcina Kasprzaka. Zaprojektowano go na planie litery „U”, z frontem od strony Kasprzaka i skrzydłami skierowanymi ku ulicom Skierniewickiej i Łomnickiego. Ma cztery kondygnacje i prostą, funkcjonalną formę typową dla powojennego modernizmu. Elewacje o regularnym rytmie okien zostaną poddane konserwacji i modernizacji, by dostosować budynek do potrzeb teatru i biur. Zakłady Radiowe im. Marcina Kasprzaka działały tu od 1949 roku, produkując radia, magnetofony i magnetowidy. Były jednym z największych przedsiębiorstw przemysłowych w powojennej Warszawie, aż do upadłości na początku lat 90. Gmach przy Kasprzaka 22 mieścił administrację zakładów. Dziś teren dawnej fabryki przekształca się w obszar o charakterze mieszkaniowo-usługowo-biurowym.
Teatr Żydowski i znaczenie inwestycji
Nowa siedziba przy Kasprzaka 22 ma stać się miejscem, w którym kultura, edukacja i życie społeczne tworzą wspólną przestrzeń dla spotkań i rozmowy. Inwestycja ta symbolicznie domyka wieloletni proces poszukiwania stałej lokalizacji dla Teatru Żydowskiego w Warszawie. Będzie to zarazem hołd dla dziedzictwa Estery Rachel i Idy Kamińskich, których dorobek wyznaczył kierunek rozwoju żydowskiego teatru w Polsce.
Źródło: teatr.zydowski.art.pl, um.warszawa.pl
Czytaj też: Kultura | Sztuka | Warszawa | Ciekawostki | whiteMAD na Instagramie
