Willa Milusin w Sulejówku ma szczególne znaczenie w historii Polski XX wieku. Stała się swoistym symbolem społeczno-politycznym ze względu na związek z osobą Józefa Piłsudskiego, działacza niepodległościowego, żołnierza, wodza, polityka, wybitnego męża stanu i jednego z ojców polskiej niepodległości. To właśnie w tym budynku zapadały kluczowe dla losów naszego państwa decyzje, a Piłsudski gościł tutaj wybitne osobistości swojej epoki.
Sulejówek, przed I wojną światową maleńka wioska położona wśród lasów, stał się popularnym miejscem letniskowym po uruchomieniu tam w 1910 roku przystanku kolejowego. W 1921 roku Aleksandra Piłsudska, namówiona przez wicemarszałka sejmu Jędrzeja Moraczewskiego, kupiła zalesioną działkę z niewielkim drewnianym domem letnim. Inicjatywa upamiętnienia zasług Marszałka zaowocowała budową willi Milusin, sfinansowaną przez Komitet Żołnierza Polskiego.
Willa na przełomie lat 20. i 30. Źródło: NAC – Narodowe Archiwum Cyfrowe www.nac.gov.pl/
Niewielką willę Milusin, w modnym w okresie międzywojennym stylu dworkowym, zaprojektował architekt Kazimierz Skórewicz. Wybór stylu nie był przypadkowy. Charakterystyczna bryła dworu polskiego stała się w pierwszej ćwierci XX wieku ucieleśnieniem stylu narodowego i miała symboliczny wymiar dla odradzającego się państwa po latach zaborów. Willa Milusin odzwierciedlała te aspiracje, stając się symbolem narodowej tożsamości.
Józef Piłsudski przeniósł się do Milusina w 1923 roku, po złożeniu dymisji ze stanowiska szefa Sztabu Generalnego. Na trzy lata Milusin stał się jego domem rodzinnym, miejscem pracy i spotkań z byłymi podkomendnymi. W tym czasie powstały jego ważne dzieła, takie jak „Moje pierwsze boje” i „Rok 1920”. Po powrocie Piłsudskiego do działalności politycznej, rodzina przeniosła się do Belwederu, a Milusin pozostał miejscem letniego i świątecznego wypoczynku.
Po wybuchu II wojny światowej i emigracji Aleksandry Piłsudskiej do Londynu, dworek zajął Wehrmacht, a w 1947 roku przejęło go wojsko polskie, wywożąc pamiątki po Marszałku. Po wojnie, aż do 1956 roku, dom był do dyspozycji ambasadora ZSRR, a potem został przekształcony w przedszkole. W 2000 roku Urząd Miasta Sulejówek przekazał Willę Milusin Fundacji Rodziny Józefa Piłsudskiego, a w 2008 roku zawarto umowę o utworzeniu Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku.
Wartość Milusina nie ogranicza się jedynie do aspektów historycznych i naukowych, ale obejmuje również autentyczność. Willa oraz dom „Drewniak” pozostają bez zasadniczych zmian od czasów Piłsudskiego. Zachował się układ przestrzenny, stolarka okienna i drzwiowa, oryginalne parkiety i podłogi oraz skromna dekoracja architektoniczna wnętrz. Po latach do budynku wróciły rozproszone po wojnie oryginalne meble i przedmioty będące wyposażeniem domu za życia Marszałka. Rewaloryzacja terenu otaczającego budynki, przeprowadzona w ostatnich latach, pozwoliła na odtworzenie formy i funkcji poszczególnych części zespołu.
Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, mieszczące się w Willi Milusin, stanowi ważne miejsce pamięci i edukacji historycznej. Odwiedzający mogą zobaczyć autentyczne wnętrza, meble i przedmioty związane z Marszałkiem, a także uczestniczyć w licznych wydarzeniach edukacyjnych i kulturalnych. Dzięki staraniom wielu osób, Willa Milusin pozostaje żywym świadkiem historii Polski i symbolem walki o niepodległość.
Źródło: zabytek.pl
Czytaj też: Architektura | Historia | Miasto | Wille i rezydencje | Architektura w Polsce
