To pierwsza tak duża wystawa prezentująca kolekcję MSN-u. „Wystawa niestała. 4 × kolekcja” zostanie otwarta dla publiczności w piątek 21 lutego. Zaprezentowane dzieła są przeglądem kolekcji Muzeum budowanej przez niemal dwie dekady. Dla zwiedzających przygotowano ponad 150 prac powstałych od lat pięćdziesiątych XX wieku. Wystawę można oglądać do 5 października, wcześniej należy pobrać bilet. Zwiedzanie w piątek 21 lutego będzie bezpłatne.
Prezentowana kolekcja składa się z prac i dokumentów, będących świadectwem zmian, jakie zachodziły w sztukach wizualnych w ostatnich siedmiu dekadach zarówno w Polsce, jak i na świecie. Dzieła wyrażają różnorodność mediów i artystycznych postaw, obrazują dynamikę uczestnictwa artystów i artystek w życiu społecznym, obiegu informacji i rozwoju nowych technologii.
Nasza kolekcja od samego początku powstawała w oparciu o żywe relacje ze współczesnymi artystkami i artystami, odzwierciedlała również debaty toczone w środowisku artystycznym. Regularne budowanie zbiorów jest możliwe dzięki programowi Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, ale równie istotne są ruchy oddolne oraz eksperymentalne metody pozyskiwania prac, które znacząco wpłynęły na kształt zbiorów MSN-u. Pierwsza grupa prac w kolekcji Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie – pokazywana w ramach wystawy Sztuka cenniejsza niż złoto na przełomie lat 2008 i 2009 – była darem artystów wspierających ideę powstania Muzeum – mówi Joanna Mytkowska, dyrektorka MSN-u.
Wystawa stworzona przez zespół kuratorski w składzie: Sebastian Cichocki, Tomasz Fudala, Magda Lipska, Szymon Maliborski, Łukasz Ronduda i Natalia Sielewicz, będzie podzielona na cztery części, które wzajemnie się przenikają i jednocześnie stanowią odrębne rozdziały jednej opowieści. Ukierunkowane wokół rozpoznawalnych terminów z historii sztuki, takich jak pop-art, socrealizm czy abstrakcja, dotyczą tego samego okresu historycznego – od lat pięćdziesiątych XX wieku do współczesności. Każda z czterech sekcji prezentuje inne podejście do tego samego czasu w historii sztuki. Przedstawienie wielu perspektyw stanowi otwarte zaproszenie dla publiczności do swobodnego konstruowania własnych sposobów zwiedzania, dostrzegania niuansów oraz poszukiwania indywidualnych sposobów poznawania prac z kolekcji Muzeum.
Ścieżka zwiedzania rozpoczyna się od zbioru dzieł związanych z zaangażowaniem politycznym oraz marzeniami o budowaniu lepszego świata poprzez sztukę. W następnej części znajdują się prace, będące wynikiem fascynacji kulturą popularną, reklamą i projektowaniem. Kolejna część prezentuje sztukę opartą na bezkompromisowej wyobraźni, czerpiącą inspirację z nienowoczesnych tradycji: sztuki ludowej, nieprofesjonalnej, rdzennej oraz praktyk artystycznych rozwijających się poza centrami i ich regułami. W ostatniej części wystawy podkreśla pytanie o granice sztuki, jej niezależność od innych systemów wiedzy i wytworów kultury, zwłaszcza w kontekście rozpadu i destrukcji świata, jaki znamy.
Niektóre z tych rozdziałów mają układ chronologiczny, inne opierają się na zestawieniach estetycznych lub morfologicznych. Osie, na których zbudowana jest wystawa kolekcji, rozpięte są między zaangażowaniem a autonomią oraz sztuką popularną, bliską życiu, a sztuką afektywną, tworzącą własne światy i języki. Dzięki temu można obserwować, jak bardzo znaczenie dzieł sztuki zależy od kontekstu, w jakim są widziane. Kuratorzy wystawy chcą w ten sposób podzielić się symboliczną „władzą dyskursu” z publicznością, która, wraz z narracją o kolekcji, otrzymuje „instrukcje”, aby wspólnie z nimi – równolegle lub niezależnie od zaproponowanych wyobrażeń – tworzyć znaczenia wynikające z zestawień poszczególnych dzieł sztuki.
WYSTAWA NIESTAŁA. 4 × KOLEKCJA.
W pierwszej części wystawy, zatytułowanej Sztandar. Zaangażowanie, realizm i sztuka polityczna, są zgromadzone dzieła związane z zaangażowaniem politycznym i wiarą w sprawczą rolę sztuki. Prace pochodzą z różnych krajów, dekad i porządków ideologicznych. Triumfuje figura człowieka, publicystyczne treści, przekonanie o uniwersalności języka sztuki. Część tej historii to także propaganda: sztuka w działaniu, na dobre i na złe związana z bieżącą polityką. Tę część wystawy otwiera rzeźba Aliny Szapocznikow Przyjaźń z 1954 roku, która przez niemal pół wieku stała w holu Pałacu Kultury i Nauki. Po 1992 roku zdecydowano się ją zezłomować – usunięto ramiona figur i dzierżony przez nie sztandar, żeby wynieść rzeźbę z budynku. Tych brakujących elementów nigdy już nie odnaleziono. Nieopodal rzeźby Szapocznikow „powiewa” stalowy sztandar autorstwa ukraińskiego artysty Nikity Kadana. Został wykonany z fragmentów karoserii ostrzelanego samochodu, znalezionego w mieście Siewierskodonieck, zajętym w 2014 roku przez prorosyjskie siły militarne. Po inwazji Rosji na Ukrainę w 2022 roku (i wcześniejszej aneksji Krymu w 2014) porządek w Europie po raz kolejny się rozpadł.
Druga część wystawy nosi tytuł Tworzywa sztuczne: ciała, towary, fetysze od zimnej wojny po współczesność. Znajdują się tu dzieła wyrażające konsumpcyjne pragnienia, fascynację popkulturą, reklamą i mediami masowymi – nie tylko w społeczeństwach, w których po drugiej wojnie światowej nastąpił boom ekonomiczny i wzrost konsumeryzmu, ale także wśród mieszkańców „ubogich peryferii”, w tym Europy Wschodniej i Globalnego Południa. Główną metaforą jest tutaj „plastikowe ciało” – ciało konsumujące w reżimie totalitarnym obrazy zza żelaznej kurtyny. Plastik (i nafta), zdobycze postprzemysłowego kapitalizmu, w drugiej połowie XX wieku robią furorę zarówno w społeczeństwach dobrobytu, jak i w gospodarkach socjalistycznych. Pracą, która wydobywa militarno-konsumenckie źródła tworzyw sztucznych i fantazje wokół nich, jest rzeźba szwajcarskiej artystki Sylvie Fleury wykonana z żywicy syntetycznej i włókna szklanego, które było materiałem wynalezionym na potrzeby armii. Przedstawia smukłe, skrzyżowane kobiece nogi w kolorze turkusu, które otula srebrny winylowy płaszcz. W latach 50. zarówno postmilitarny trencz, jak i włókno szklane zostały spopularyzowane przez modę i wzornictwo. Przewrotny tytuł pracy – Silver Rain – w żargonie w języku angielskim oznacza zarówno stosunek seksualny, jak i atak wojenny.
Trzeci rozdział wystawy nosi tytuł Przenicowany świat. Sztuka, duchowość i przyszłe współistnienie. Zgromadzone tu dzieła czerpią z bezkompromisowej wyobraźni i nienowoczesnych tradycji: sztuki ludowej, nieprofesjonalnej, rdzennej, osobnych praktyk artystycznych. Prezentowane obiekty i postawy artystyczne łączy staranie, by „przejrzeć” zastaną rzeczywistość, dotrzeć do jej głębi, wydobywając ciemny, duchowy i egzystencjalny potencjał. Zestawienie ze sobą artystów z często bardzo odległych kontekstów geograficznych i politycznych pokazuje możliwość zaistnienia przyszłej wspólnoty. Ten rozdział wystawy kolekcji został zainspirowany twórczością Romana Stańczaka. Należy on do pokolenia artystów debiutujących w czasie transformacji ustrojowej. Stańczak odtwarzał napięcia tego okresu – szybkiej zmiany, która jego zdaniem zgubiła to, co najistotniejsze dla sztuki i samego istnienia: wrażliwość na drugiego człowieka i doświadczenie głębi, gdy produkcja rzeczy i nabywanie dóbr wyrasta ponad refleksję nad istotą życia. W trzeciej części ekspozycji znajduje się też spektakularna instalacja rzeźbiarska Cathy Wilkes z 2014 roku. Na odtworzoną przez artystkę scenę „wydomowienia” składa się wieloelementowe tableaux ze znalezionych przedmiotów – naczyń, nakryć stołowych i drobnych bibelotów oraz własnoręcznie wykonanych manekinów z włóczki i starych tkanin.
Ostatnia część wystawy kolekcji MSN-u zatytułowana jest Realne abstrakcje. Autonomia sztuki wobec katastrof nowoczesności. Powraca w niej pytanie o granice sztuki, jej niezależność, możliwość zachowania autonomii wobec innych systemów wiedzy i doświadczania rzeczywistości. Dzieła zgromadzone w tym rozdziale wystawy często posługują się językiem abstrakcji, jedną z podstawowych kategorii sztuki nowoczesnej. Oglądamy je tym razem przez pryzmat dyskusji o kryzysie nowoczesności jako marzenia o postępie i nieograniczonym rozwoju. Czy nowoczesność zdąży stawić czoła katastrofom, które przyspieszyła albo wręcz sama wywołała?
Centralne miejsce w tej części wystawy zajmuje Fasada Moniki Sosnowskiej – rzeźba odnosząca się do architektury nowoczesnej, będąca ilustracją jej rozpadu i katastrofy. Artystka opiera tę pracę na magicznej wręcz sztuczce, każąc metalowej modernistycznej konstrukcji zwiotczeć i zwiędnąć niczym postać życia w terminalnym stadium. Nowoczesna forma podlega tutaj właściwym naturze i biologii procesom rozpadu. Sosnowska przewrotnie przywołuje modernistyczne fascynacje kształtami występującymi w przyrodzie.
Bilety na Wystawę niestałą. 4 × kolekcja w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie będą w sprzedaży od 14 lutego. Dzięki partnerstwu strategicznemu z marką Audi wstęp na wystawę w piątek 21 lutego jest bezpłatny. Więcej o współpracy MSN i Audi pisaliśmy TUTAJ.
Zespół kuratorski: Sebastian Cichocki, Tomasz Fudala, Magda Lipska, Szymon Maliborski, Łukasz Ronduda i Natalia Sielewicz.
źródło: materiały prasowe, MSN
Czytaj też: Kultura | Sztuka | Motoryzacja | Warszawa | Polecane | whiteMAD na Instagramie
