Zabytkowa kamienica Lejba Osmosa w Warszawie. Czy budynek czeka rozbiórka?

·18 maja 2022

Przedwojenna zabudowa Warszawy została podczas 6 lat okupacji niemal całkiem zniszczona. Największą destrukcję przyniosły ostatnie lata wojny, czyli Powstanie Warszawskie i okres bezpośrednio po nim. Celem Niemców było totalne zniszczenie dorobku i dziedzictwa kulturowego stolicy. Część udało się odbudować, co zostało docenione w świecie i warszawskie Stare Miasto figuruje dziś na liście UNESCO. Istnieją jednak jeszcze pojedyncze obiekty, które pomimo przetrwania wojny, do dziś nie zostały przywrócone do pierwotnego stanu. Takim budynkiem jest zabytkowa kamienica Lejba Osmosa w Warszawie, znajdująca się na Woli przy ul. Twardej 28.

Budynek nie robi wrażenia na odbiorcy, nie zachwyca, jednak wartościowe i warte zachowania jest to, że w większości kamienica jest autentyczna. Przetrwała wojenną pożogę w dość dobrym stanie i nie została w latach powojennych zburzona, tak jak inne budynki w jej okolicy. Co więcej, jest przy ulicy Twardej niemal jedynym zachowanym świadectwem dawnej Warszawy (jej sąsiadka stojąca pod adresem ul. Ciepła 3 jest drugim takim obiektem). W latach powojennych skuto z niej niemal wszystkie dekoracje, co pogłębia negatywny odbiór budynku i poddaje pod wątpliwość jej wartość historyczną. Jednak jej największym przekleństwem jest to, że wartość działki, na której się znajduje, szacowana jest na dziesiątki milionów złotych.

Kamienica przed zabezpieczeniem.

Budowla została wzniesiona około 1911 roku dla Lejba Osmosa – warszawskiego przedsiębiorcy żydowskiego pochodzenia. Była kamienicą czynszową, gdzie wynajmowane były mieszkania o różnym metrażu, a na parterze znajdowały się rozliczne sklepy: wędliniarnia, jatka, sklep nabiałowy, zakład fryzjerski oraz skład wina. Jej stan zachowania po II wojnie światowej był względnie dobry i wymagała jedynie niewielkiej odbudowy, po której przez następne dekady służyła mieszkańcom Warszawy. W latach 60. usunięto z fasady wszelkie ozdoby, nadając budynkowi bardzo prostą formę. Wtedy też przebudowano ulicę tworząc rondo ONZ. W latach 90. do kamienicy dobudowano nowe skrzydła.

Rok 1939 i to samo miejsce obecnie.

Przed kamienicą, lata powojenne i współczesne.

Okno nad wejściem do budynku w latach 60., jeszcze przed skuciem ozdób z fasady i obecnie. Kadr pochodzi z filmu Danuty Halladin „Moja Ulica”.

Budynek niszczał przez lata aż w styczniu 2009 roku zapadła decyzja o jego wyłączeniu z użytku. Z parteru kamienicy wyprowadziły się wszystkie punkty usługowe oraz wykwaterowani zostali wszyscy mieszkańcy i najemcy. Wejście na posesję zostało ogrodzone, a okna parteru zamurowano. Następnie rozebrano dobudówki i część oficyny. W październiku 2019 roku kamienica została wpisana do rejestru zabytków i została zabezpieczona, m.in. wymieniono jej dach i zamurowano wszystkie okna od strony ronda. Wewnątrz budynku wciąż znajdują się dobrze zachowane piece kaflowe, piękna stolarka drzwiowa, kute balustrady czy sztukaterie.

Kamienica i jej okolica w roku 1935 i 1945.

Lata 1945 i 2021.

1935 i 2021.

Jaka przyszłość czeka kamienicę Lejba Osmosa? Patrząc na cenę działki, na której stoi, jej postępującą degradację (pomimo zabezpieczenia budynku od strony podwórza nadal można do niego bez problemu wejść) oraz brak konkretnych planów co do jej zagospodarowania – bardzo niepewna. A szkoda, bo budynek posiada autentyczną wartość historyczną, nie jest rekonstrukcją jak wiele innych warszawskich zabytków i jest świadectwem tego, jak wyglądała architektura przedwojennej Warszawy.
Wzorem dla osób mających realny wpływ na jej przyszłość niech będzie zbliżająca się do końca rewitalizacja wolskiej kamienicy Krongolda (tzw. Pekinu), o której możesz przeczytać tutaj: Kamienica Wolfa Krongolda w końcu bez rusztowań! Przedwojenny budynek znów zachwyca.

On również od lat stał opuszczony, trawił go pożar i wydawało się, że nie da się go uratować. Teraz jest ozdobą całej okolicy.

Czytaj też: Zabytek | Architektura