Budynek przy ul. Fabrycznej 2 w Ciechanowie, wzniesiony na początku XX wieku, to niezwykły przykład zabytkowej architektury, która zyskała nowe życie dzięki kompleksowej renowacji. W wyniku zakończonych w 2024 roku prac, ponadstuletni zabytek odzyskał swoją dawną świetność, stając się nie tylko wizytówką miasta, ale także funkcjonalnym obiektem służącym mieszkańcom i przyjezdnym.
Historia budynku przy ul. Fabrycznej 2 jest nierozerwalnie związana z rozwojem przemysłowym i społecznym Ciechanowa. Powstał on w latach 1905-1907 z inicjatywy Spółdzielni Spożywców „Łydynia”, założonej przez urzędników i robotników Cukrowni Ciechanów. Działka, na której wzniesiono budynek, została przekazana przez Józefa Gutkowskiego, właściciela pobliskiego folwarku Śmiecin. Projekt budynku, będącego przykładem wczesnego budownictwa spółdzielczego, wykonał nieodpłatnie architekt Aleksander Raniecki, związany zawodowo z cukrownią.
Strażacy z ciechanowskiej OSP przed budynkiem „Łydyni”, początek XX wieku.
Od momentu otwarcia w 1907 roku, w którym uczestniczył sam Stanisław Wojciechowski, późniejszy Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, budynek pełnił funkcje handlowe oraz społeczno-kulturalne. Na parterze mieścił się sklep spożywczy, natomiast na piętrze znajdowała się sala ze sceną, która mogła pomieścić nawet 300 osób. Była to przestrzeń wykorzystywana do organizacji różnorodnych wydarzeń społecznych, kulturalnych i edukacyjnych, w tym odczytów, bali i zebrań. Budynek Spółdzielni „Łydynia” przeszedł przez liczne trudności w czasie I wojny światowej, kiedy to wiele jego zasobów i wyposażenia zostało zniszczonych. Po wojnie obiekt nadal pełnił ważną rolę w lokalnej społeczności, stając się miejscem zaopatrywania mieszkańców Ciechanowa w artykuły pierwszej potrzeby. Okres międzywojenny to czas, gdy „Łydynia” rozwijała swoją działalność, stając się nie tylko centrum handlu, ale także miejscem spotkań towarzyskich i kulturalnych.
Kolejne trudne lata przyszły wraz z II wojną światową, która spowodowała zastój w działalności spółdzielni. Po wojnie budynek był wykorzystywany przez różne instytucje, w tym szkoły i organizacje społeczne, ale z czasem popadał w coraz większą ruinę. W latach 60. XX wieku przeszedł gruntowną modernizację, ale po transformacji ustrojowej w Polsce, obiekt stopniowo tracił na znaczeniu, aż został wyłączony z użytkowania. Decyzja o kompleksowym remoncie budynku przy ul. Fabrycznej 2 zapadła w 2020 roku, kiedy to władze miasta Ciechanów postanowiły przywrócić dawną świetność temu historycznemu obiektowi. W ramach projektu „Rewitalizacja zabytkowego budynku przy ul. Fabrycznej 2 w Ciechanowie”, współfinansowanego przez Województwo Mazowieckie, w 2022 roku rozpoczęto prace budowlane, które zakończono dwa lata później.
Budynek przed i po renowacji. Fot. Urząd Miasta Ciechanów i Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków
Renowacja objęła kompleksowe prace remontowo-budowlane, w tym przebudowę konstrukcji, wymianę stropów, dachu, instalacji oraz stolarki okiennej i drzwiowej. Skuto również tynk z elewacji, przywracając budynkowi ceglaną fasadę, nawiązującą do jego oryginalnej formy architektonicznej z początku XX wieku. Na oknach zawisły także stylowe okiennice oraz wrócił napis „BUDOWA DLA STOW «ŁYDYNIA»”. Jednym z najważniejszych rezultatów renowacji było otwarcie baru mlecznego „Łydynia” na parterze budynku, co miało miejsce 20 lipca 2024 roku. Bar, prowadzony przez Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, oferuje tradycyjne dania kuchni polskiej.
„Możemy być dumni z kolejnego pięknego miejsca w Ciechanowie. Ten odnowiony budynek jest nie tylko świadkiem przeszłości, ale także symbolem naszej determinacji w dążeniu do zachowania dziedzictwa kulturowego miasta. Zaniedbany zabytek odzyskał dawną świetność. Teraz będzie służył kolejnym pokoleniom ciechanowian” – podkreślił podczas otwarcia baru prezydent Ciechanowa Krzysztof Kosiński.
Renowacja budynku przy ul. Fabrycznej 2 nie ogranicza się tylko do parteru. W przyszłości piętro zostanie przeznaczone dla organizacji pozarządowych. Planowana jest tam otwarta przestrzeń do pracy (tzw. open space) z wydzielonym miejscem na spotkania, pomieszczeniami pomocniczymi oraz węzłem sanitarnym. Aby zapewnić dostępność dla osób z niepełnosprawnościami, w budynku zainstalowano windę.
Budynek przy ul. Fabrycznej 2, wpisany do Gminnej Ewidencji Zabytków Miasta Ciechanów oraz Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Mazowieckiego, jest niezwykle cennym elementem dziedzictwa kulturowego miasta. Jego renowacja to nie tylko przykład dbałości o materialne zabytki, ale również o niematerialne dziedzictwo, które stanowi historia i tradycja związana z tym miejscem. Całkowity koszt remontu budynku wyniósł niemal 5,5 mln zł, z czego 2,26 mln zł miasto pozyskało z budżetu Województwa Mazowieckiego w ramach Instrumentu wsparcia zadań ważnych dla równomiernego rozwoju województwa.
Źródło: Urząd Miasta Ciechanów
Czytaj też: Architektura w Polsce | Metamorfoza | Renowacja | Zabytek | Historia
