Zygmunt Vogel, widok pałacu Ordynackiego i klasztoru św. Kazimierza, 1785 rok.

Zamek Ostrogskich w Warszawie – nowoczesne muzeum Fryderyka Chopina

·23 kwietnia 2022

Fryderyk Chopin był jednym z najwybitniejszych mieszkańców Warszawy. Zaledwie kilka miesięcy po jego narodzinach Chopinowie przeprowadzili się z Żelazowej Woli do stolicy, gdzie Fryderyk uczył się gry na fortepianie i zagrał swój pierwszy koncert. Warszawa jako pierwsza doceniła wybitny talent młodego Fryderyka, którym wkrótce zachwycił się cały świat. Kompozytor spędził w tym mieście pierwszą połowę swojego 39-letniego życia, które koncentrowało się głównie w okolicach Krakowskiego Przedmieścia, Ogrodu Saskiego, Belwederu, ulicy Miodowej i Starego Miasta. Największe zbiory pamiątek po tym światowej sławy pianiście obejrzeć można odwiedzając zamek Ostrogskich w Warszawie.

Nazwa Zamek Ostrogskich, którą niesłusznie nosi istniejący dziś pałac, wiąże się z księciem Januszem Ostrogskim, posiadaczem tych gruntów od schyłku XVI w. Książę miał rzekomo rozpocząć w tym miejscu budowę zamku, ale nie ma co do tego pewności. Wysoki na kilka metrów mur posiadający nawet otwory strzelnicze, wyglądający jak potężny bastion, jest w rzeczywistości murem oporowym stanowiącym podstawę tarasu, na którym wzniesiono pałac.

“Pałac Ordynacki”, Bernardo Bellotto Canaletto – fragment obrazu “Widok ogólny części Warszawy od pałacu Ordynackiego w stronę Zamku”. 1772 rok. Pocztówka W.Z.G. Poznań.

Po śmierci księcia Ostrogskiego w 1620 roku posiadłość przechodziła z rąk do rąk, aż kupił ją podkanclerzy koronny Jan Krzysztof Gniński. Tylman van Gameren zaprojektował dla niego okazałą rezydencję złożoną z pałacu właściwego, który miał stanąć na tarasie wysuniętym ku Wiśle, oraz z dwóch pawilonów gospodarczych. Projekt ten pozostał na papierze z powodu ogromnych kosztów jego realizacji. Ostatecznie zrealizowano tylko pawilon północny wzniesiony na wysokim tarasie nad wąwozem ulicy Tamka. Na początku XVIII wieku nieukończone założenie pałacowe przeszło w ręce Zamoyskich (nazwa „Pałac Ordynacki” pochodzi z okresu władania nim właśnie przez tę rodzinę). Nie kontynuowali oni budowy, lecz istniejący budynek przekształcili we właściwy pałac. Budynek ten o formie silnie klasycyzującego baroku górował nad niską zabudową Powiśla i od razu stał się ważnym akcentem panoramy Warszawy oglądanej od strony Wisły. W roku 1771 przeszedł w ręce rodziny Czapskich, a potem Chodkiewiczów. W 1820 roku zlicytowano zamek, a nabył go Michał Gajewski, który podwyższył budynek o jedną kondygnację i dobudował oficyny, aby przenieść tu siedzibę policji. Zmianie uległy również pałacowe wnętrza. W roku 1858 stał się siedzibą Warszawskiego Instytutu Muzycznego. Uczył się w nim, a następnie wykładał Ignacy Jan Paderewski.
W 1914 roku przy ulicy Okólnik wybudowano nowy budynek z salą koncertową według projektu Stefana Szyllera, który został połączony z pałacem. W okresie dwudziestolecia międzywojennego mieściło się tam konserwatorium i szkoła teatralna.

Pałac na przełomie XIX i XX w. oraz po zniszczeniach II wojny światowej.

Budynek około 1910 roku i po odbudowie wg. projektu Tylmana van Gmeren.

Tamka z pałacem w tle, 1908 i 2022.

We wrześniu 1944 roku pałac został spalony przez Niemców. Odbudowano go w latach 1949-53 według projektu Mieczysława Kuźmy, który powrócił do projektu Tylmana van Gameren. Nie zdecydowano się na odbudowę skrzydła z 1914 roku. Odsłonięto za to całkowicie fasadę zachodnią, dodając zdobny w kształcie ciąg schodów, podkreślający budowę terenu. Wnętrza są natomiast kompozycją zupełnie nową, opartą na motywach późnego baroku, rokoka i klasycyzmu. Pałac przekazano na siedzibę Instytutowi im. Fryderyka Chopina (późniejszemu Towarzystwu im. Fryderyka Chopina).

Zniszczony budynek w latach powojennych i obecnie.

Pałac na przełomie XIX i XX w. i po odbudowie wg. projektu Tylmana van Gmeren.

Zamek Ostrogskich w Warszawie, koniec lat 60. XX w. i rok 2022.

W 2010 roku, z okazji obchodów 200. rocznicy urodzin Chopina, muzeum znajdujące się w Zamku przeszło kompletną metamorfozę. Ze skromnej placówki przekształciło się w nowoczesne centrum muzealno-edukacyjne na światowym poziomie. Piwnice zaadaptowano na dodatkową powierzchnię ekspozycyjną oraz salę koncertową. Jest to pierwsze w Polsce muzeum wykorzystujące w swoich ekspozycjach nowe technologie i zaawansowaną elektronikę, jednocześnie kładąc nacisk na wartość prezentowanych kolekcji. Muzeum Fryderyka Chopina sprawuje pieczę nad największą na świecie, niezwykle zróżnicowaną kolekcją pamiątek związanych z życiem i twórczością kompozytora, która liczy ponad 7500 obiektów. Kolekcja zawiera rękopisy muzyczne, wydania dzieł Chopina, jego korespondencję, ikonografię historyczną i współczesną, drogocenne przedmioty osobiste, a także dokumenty związane z biografistyką, komentarzami krytycznymi do utworów i szeroko pojętą recepcją osoby i twórczości kompozytora. W roku 1999 część kolekcji Muzeum Chopina została wpisana na listę UNESCO „Memory of the World”, na której znajdują się obiekty wymagające szczególnej ochrony ze względu na ich unikatową wartość kulturową.

Fragment ulicy Tamka w latach przedwojennych i obecnie.

Obok muzeum powstał też 8-kondygnacyjny nowoczesny budynek, który mieści Centrum Chopinowskie. Obiekt powstał w miejscu XIX-wiecznej kamienicy Anasińskiego, dlatego też dolna część budynku nawiązuje do historycznej fasady. Był to jeden z wymogów konserwatora zabytków.

Zachodni taras pałacu zdobi rzeźba złotej kaczki. Nawiązuje ona do legendy o ptaku, który miał mieszkać w podziemnym jeziorze w piwnicach budynku.

Spodobał Ci się ten temat? Znajdziesz u nas więcej historii związanych z polskimi zabytkami! To może Cię zainteresować:

– HOTEL POLONIA PALACE W WARSZAWIE – SYMBOL PRZEDWOJENNEGO LUKSUSU
– REDUTA BANK POLSKI W WARSZAWIE – SYMBOL POWSTAŃCZEGO HEROIZMU
– NOWA SYNAGOGA W POZNANIU. ARCHITEKTONICZNA PERŁA, KTÓRA STRACIŁA BLASK

Czytaj też: Historia | Zabytek | Warszawa