Zamek w Olsztynku to przykład neogotyckiej rekonstrukcji nawiązującej do pierwotnego, gotyckiego założenia zamkowego wzniesionego przez zakon krzyżacki około połowy XIV w. W XIX w. zrujnowane zabudowania zmodernizowano i przeznaczono na cele oświatowe. Obecnie w ceglanych murach nadal działa szkoła.
Zamek w Olsztynku zbudowano w latach 1349–1366 na niewielkim pagórku graniczącym z północno-zachodnim skrajem miasta. Został założony na planie czworokąta, posiadał wieżę i mury obwodowe. Zamek miał trzy (lub cztery) skrzydła, co wynika również z XVII-wiecznego miedziorytu. Pod budynkami zamkowymi znajdowały się sklepione piwnice. Główne skrzydło znajdowało się od północy, od strony miasta.
Rok 1684, zamek i część panoramy miasta z murami miejskimi w Olsztynku. Fragment rysunku Hartknocha. Fot. Mariusz Brzeziński/fotopolska.eu
W 1410 r. kompleks zamkowy wraz z miastem zajęły wojska Władysława Jagiełły, a cztery lata później, podczas wojny głodowej uległ zniszczeniu, szybko jednak został odbudowany. Po sekularyzacji zakonu krzyżackiego, pomieszczenia zamkowe przeznaczono na siedzibę starostwa, później służyły jako arsenał. W drugiej połowie XVIII w. stały się siedzibą urzędników domeny. Z końcem tego stulecia nastąpiła dewastacja zamku, a w 1793 r. zburzono znaczną część jego bryły, pozostawiając jedynie przyziemie skrzydła północnego z przeznaczeniem na mieszkania urzędnicze.
Seminarium nauczycielskie w dawnym zamku na pocz. XX w. i szkoła obecnie. Fot. Mariusz Brzeziński/fotopolska.eu i Jerzy Guzdek/fotopolska.eu
Zabudowania zamkowe przed wojną i to samo miejsce dziś. Fot. Biblioteka Narodowa Polona i Jerzy Guzdek/fotopolska.eu
W latach 1847-1849 dawne założenie zamkowe zostało przebudowane i przekształcone na gimnazjum, które ukończył m.in. późniejszy laureat Nagrody Nobla, bakteriolog – Emil von Behring (1854-1917). Neogotycka przebudowa w znacznym stopniu zatarła średniowieczny charakter warowni, jedynie w przybliżeniu odtwarzając jego pierwotną formę. Po 1945 r. budynki szkolne odremontowano przeznaczając ponownie na cele oświatowe. Obecnie zamek w Olsztynku stanowi siedzibę Zespołu Szkół im. Krzysztofa Celestyna Mrongowiusza.
Źródło: zabytek.pl, zamkipolskie.com
Czytaj też: Architektura w Polsce | Zabytek | Historia | Podróże | Cegła | Ciekawostki
