Pawilony Křižík zbudowane zostały w Pradze w 1991 r. według projektu Michala Brixa. Teraz modernistyczny kompleks przebudowano, zmieniając go w zieloną oazę i popularne miejsce spotkań. Targowy kompleks był betonową wyspą ciepła, dziś działa jak publiczny park.
Kompleks wystawowy Křižík Pavilions zbudowany został w setną rocznicę Wystawy Jubileuszowej (1891 r.), która z kolei była upamiętnieniem zorganizowanej również sto lat wcześniej pierwszej wystawy przemysłowej w Czechach. Wystawa Jubileuszowa z 1891 r. była ogromnym wydarzeniem i przyciągnęła 2,5 mln zwiedzających. Centralnym budynkiem wystawy był Pałac Przemysłowy (pierwsza konstrukcja ze stali i szkła na ziemiach czeskich). Zbudowano wtedy liczne pawilony, w tym Pawilony Křižík oraz Pawilon Hanavský. Na wystawie zaprezentowano też pierwszą elektryczną linię tramwajową w Austro-Węgrzech, którą zaprojektował Křižík.
Współczesne Pawilony Křižík w Pradze od lat stanowią nieodłączny element miejskiej tkanki. Początkowo zaprojektowane jako tymczasowe konstrukcje nie zostały wyburzone, stając się wielofunkcyjną przestrzenią kulturalną, wystawienniczą i miejscem organizowania wydarzeń. Jednak intensywne użytkowanie przez ponad trzy dekady obnażyło konieczność przystosowania budynków do współczesnych standardów zarówno technicznych, jak i funkcjonalnych. Ta zmiana wymuszała nową wizję, w której historia spotyka się z nowoczesnością, a jednocześnie odpowiada na bieżące potrzeby społeczności miejskiej.
Nowe życie pawilonów
Decyzja o rewitalizacji pawilonów była efektem analizy ich wieloletniego użytkowania. Stwierdzono, że obiekty nie spełniają już współczesnych wymagań dotyczących przestrzeni wystawienniczych ani nie odpowiadają potrzebom organizatorów wydarzeń – od targów i wystaw, przez koncerty, aż po produkcje telewizyjne. Projekt zmian całego kompleksu przygotowali architekci z pracowni Výstaviště Praha. Podczas prac wykonano nie tylko niezbędne prace techniczne, ale także wprowadzono nową funkcjonalność, która ma na celu przyciągnięcie mieszkańców.
Jednym z najbardziej widocznych efektów rewitalizacji jest transformacja wnętrz pawilonów. Zostały one pomalowane matową czernią, co stwarza idealne tło dla prezentowanych eksponatów, pozwalając im wyróżniać się na tle industrialnej oprawy. Kontrastujące, jasne tony zastosowane w wykończeniach technicznych i sanitarnych ułatwiają orientację i podkreślają dbałość o funkcjonalność. Surowość betonowych elementów, pozostawionych w ich naturalnej formie, w połączeniu z nowoczesnymi, stalowymi detalami – poręczami, balustradami oraz meblami – wzmacnia industrialny charakter budynku, świadcząc o szacunku dla pierwotnych założeń projektowych.
Zielony dach
Jednym z kluczowych elementów nowej koncepcji renowacji jest kompletnie odmieniony dach. Dotychczasowa, ciemna betonowa nawierzchnia, która podczas dnia absorbowała ogromne ilości ciepła, przyczyniała się do powstawania tak zwanej „wyspy ciepła” i podnosiła temperaturę otoczenia nawet o 1–3°C. Betonowa płaszczyzna została zastąpiona przez zielony dach. Przekształcony dach nie tylko minimalizuje negatywne skutki miejskiego ocieplenia, lecz także redukuje betonową powierzchnię o około 5000 m kw. Intensywne nasadzenia roślin spowalniają przepływ powietrza i osadów pyłowych, tworząc przyjemniejszy mikroklimat. Dodatkowo, nowa warstwa dachowa – łącząca intensywną zieleń z warstwą retencyjną i chodnikami – zatrzymuje około 1000 m³ wody opadowej rocznie, która z kolei jest wykorzystywana do nawadniania zieleni.
Nowe miejsce spotkań
Nowy dach to nie tylko ekologiczne rozwiązanie, ale przede wszystkim przestrzeń aktywna i przyjazna dla mieszkańców. Oprócz stref relaksu i odpoczynku, zaprojektowano tutaj miejsce spożywania posiłków, strefę sportową w postaci bieżni oraz elementy z placem zabaw, które zamieniają dach w wielofunkcyjne centrum miejskie. Dzięki tak różnorodnej funkcji, przestrzeń na dachu może być wykorzystywana przez cały rok i stanowi doskonałe tło dla różnorodnych imprez kulturalnych i społecznych, umożliwiając integrację mieszkańców oraz promowanie zdrowego trybu życia.
Rewitalizacja Pawilonów Křižík to wzorcowy przykład transformacji modernistycznego dziedzictwa lat 90. z najnowocześniejszymi trendami architektonicznymi i ekologicznymi. Przebudowa nie tylko przywróciła świetność budynkom, ale również dała im nowe życie, umożliwiając adaptację do wymagań współczesności. Renowacja ta nie tylko wzbogaca pejzaż Pragi, ale także staje się inspiracją dla przyszłych, zrównoważonych interwencji urbanistycznych, które łączą tradycję z nowoczesnością.
projekt rekonstrukcji: Výstaviště Praha
zespół: Ondřej Píhrt, Štefan Šulek, Ondřej Laciga, Kateřina Luftová, Štěpán Tomš, Matěj Střecha, Vendulka Vaněčková, Pavel Dostal
architekt pierwotnego projektu: Michal Brix
zdjęcia: Alex Shoots Buildings
Czytaj też: Modernizm | Czechy | Praga | Metamorfoza | Place, Skwery, Parki | whiteMAD na Instagramie
