Adaptacja ruin pałacu w Porębie Żegoty. Praca dyplomowa Andrzeja Ochaba

Adaptacja ruin pałacu w Porębie Żegoty na siedzibę Towarzystwa Historycznego im. Szembeków to temat pracy dyplmowej Andrzeja Ochaba, absolwenta Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki. Przedmiotem pracy dyplomowej jest projekt adaptacji ruin zespołu rezydencjonalnego w Porębie Żegoty na funkcję siedziby towarzystwa historycznego im. Szembeków. 

Główną myślą w koncepcji projektowej adaptacji ruin pałacu Szembeków w Porębie Żegoty jest przywrócenie do życia obiektu przywracając mu funkcję i zabezpieczając przed postępującą degradacją, co mogłoby prowadzić w niedalekiej przyszłości do usunięcia go z kart historii. Najważniejsze jest aby zachować autentyczną substancję obiektu zabytkowego. Elementy zaprojektowane, dopełniające formę historyczną zachowaną, mają na celu wyeksponowanie reliktów pałacu, co jest najważniejszą koncepcją w tego typu realizacjach, gdzie przeszłość spotyka się z teraźniejszością. 

Idea projektu jest prosta, zakłada bowiem odtworzenie nieistniejących fragmentów budowli w jej historycznej formie w zarysie zachowanych ruin i fundamentów, ale przy użyciu współczesnych materiałów i technologii, chcąc w ten sposób zróżnicować substancję autentyczną od nowo projektowanej. 

Część oficyny pałacu – nie zachowaną – zostanie odtworzona przy użyciu transparentnych materiałów, chcąc w ten sposób podkreślić „duchowość” nieistniejącego miejsca a także w celu zachowania barokowego założenia opartego na schemacie Entre cour et jardin. Odtworzenie historycznej formy dotyczy też kubatury dachu, która powiela charakter historycznego czterospadowego dachu łamanego polskiego nad korpusem głównym pałacu i dachu czterospadowego nad oficynami pałacu.

Zachowane źródła ikonograficzne pozwalają na odtworzenie tej formy dachu, lecz przy użyciu nowoczesnych materiałów budowlanych jakim jest blacha kortenowa i szkło. W tradycyjnym przełamaniu dachu łamanego polskiego zamiast tradycyjnej niskiej ścianki proponuje się wprowadzenie doświetlenia przestrzeni strychowej poprzez szklaną ściankę. Również ważnym elementem jest zabezpieczenie jedynej sztukaterii zachowanej do aktualnych czasów, w tympanonie nad portykiem znajdują się fragmenty bogato dekorowanych herbów szlacheckich przedwojennych właścicieli. Przykrycie całego portyku i tympanonu przy użyciu stalowo-szklanej struktury w celu wyeksponowania i zaprzestania degradacji zabytkowych elementów. 

Obiekt po nadaniu funkcji i przeprowadzeniu prac konserwatorskich, będzie posiadać ogromny potencjał, aby stać się atrakcją aktywizującą lokalną społeczność miejscowości Poręba Żegoty i gminy Alwernia, ale przede wszystkim stanie się atrakcyjnym miejscem na szlaku turystyki kulturowej, skierowanej na poznawanie miejsc historycznych związanych z dziedzictwem kulturowym. W adaptowanym pałacu rozszerzona zostanie poprzez odtworzenie pierwotnej funkcji opartej na bogatym księgozbiorze pałacowym, jak również możliwością noclegu. W obiekcie znajdować się będzie nowoczesna biblioteka z czytelnią, która udostępniona będzie również lokalnej społeczności. Główna funkcja biblioteczna umieszczona zostanie w korpusie głównym założenia pałacowego, natomiast w skrzydle zachowanym odtworzona zostanie funkcja noclegowa- zgodnie z historycznym przeznaczeniem tej części pałacu. 

Do naszych czasów nie zachowało się drugie skrzydło pałacu, dlatego na jego pierwotnych fundamentach odtworzona zostanie oficyna mieszcząca strefę wystawową. W części ekspozycji umieszczone zostaną artefakty związane z istnieniem przez stulecia pałacu, wcześniej dworu drewnianego a wydobyte podczas proponowanych we wnioskach konserwatorskich badaniach archeologicznych. Wnętrze przestrzeni ekspozycyjnej może zostać modułowo dostosowywane zgodnie z zapotrzebowaniem funkcji. Koncepcja zakłada aby przez szklane ściany oficyny można było nie tylko z wewnątrz ale i z ogrodu oglądać wystawę. W tej części odtworzonego pałacu znajdzie się również przestrzeń dla ekspozycji zmiennej, wspierającej lokalnych twórców. Udostępnione także będą piwnice obiektu, które są najstarszą i najcenniejszą zachowaną częścią pałacu. W ich wyeksponowanych pomieszczeniach mogą być prowadzone konferencje naukowe czy warsztaty przybliżające historię pałacu, rodu Szembeków oraz znaczenie i powagę dziedzictwa kulturowego.

Temat pracy: Adaptacja ruin pałacu w Porębie Żegoty na siedzibę Towarzystwa Historycznego im. Szembeków Uczelnia: Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki / Wydział Architektury
Kierunek: Architektura
Katedra: Historii Architektury i Konserwacji Zabytków
Promotor: dr inż. arch. Barbara Zin, prof. PK
Autor: Andrzej Ochab 

Czytaj też: Ciekawostki | Metamorfoza | Renowacja | Cegła | whiteMAD na Instagramie

źródło: Materiał Autora / Andrzej Ochab