Hala targowa w cieniu Pałacu Kultury. Powstała, aby uporządkować tamtejszy handel

Spółka Kupieckie Domy Towarowe, w skrócie KDT, powstała w 1999 roku na mocy porozumienia władz Warszawy z kupcami handlującymi wówczas na bazarze zlokalizowanym na placu Defilad, w cieniu Pałacu Kultury i Nauki. Aby uporządkować teren wybudowano tymczasową, ogromną halę. Mało estetyczna konstrukcja stała w centrum stolicy przez kilka lat i zdążyła wpisać się w otoczenie. Jej likwidacja rozpoczęła się latem 2009 roku, co wywołało zamieszki, w których uczestniczyli m.in. kupcy i firma ochroniarska. Na miejscu rozebranego obiektu powstaje obecnie Muzeum Sztuki Nowoczesnej.

Bazar był dla uwolnionej po PRL gospodarki powiewem wielkiego świata. Na początku handlowano z łóżek-polówek, następnie pojawiły się „szczęki”, czyli blaszane budki przypominające swoim wyglądem olbrzymie walizki. W 1991 roku część stoisk zastąpiły dwie ponad stumetrowe hale targowe: biało-niebieska oraz biało- czerwona. We wczesnych latach 90. bazar był jednym z najchętniej odwiedzanych miejsc w Warszawie. Handlowali tu nie tylko Polacy, ale także Rosjanie, którzy szukali okazji do łatwego zarobku.

Bazar w latach 90. Źródło: Społeczne Archiwum Warszawy (www.tubylotustalo.pl/spoleczne-archiwum)

Było to miejsce jedyne w swoim rodzaju, gdzie można było dostać dosłownie wszystko. Kilka lat później, w ramach umowy władz miasta z kupcami, powstała specjalna hala Kupieckich Domów Towarowych (KDT). Blaszany obiekt o powierzchni ponad 10 tys. m kw. wybudowano od kwietnia do października 2001 roku według projektu pracowni FS&P Arcus. Miał 180 m długości, do 90 m szerokości i do 18 m wysokości. Powierzchnię handlową podzielono na ponad 600 stoisk, w hali utworzono radiowęzeł radiowo-informacyjny oraz system telewizji dozorowanej. Konstrukcja była jednak rozwiązaniem tymczasowym.

Miasto, planujące zabudowę placu Defilad, dążyło do rozebrania hali i przeniesienia kupców w inne miejsce. Pod terenem hali miał bowiem przebiegać łącznik między I a II linią metra, a w jej miejscu zaplanowano budowę Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Podpisana na dziesięć lat umowa dzierżawy wygasła z końcem grudnia 2008 r. Przejęcie nieruchomości zaplanowane na 1 stycznia 2009 r. nie udało się ze względu na opór pracujących w hali kupców. Według spółki KDT zawarta umowa wciąż miała moc – istniał tam zapis, że hala jest obiektem przejściowym, który ma działać do czasu budowy domu handlowego.

Plac Defilad widziany z Pałacu Kultury w 2007 i 2019 r. Fot. I, Hiuppo, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons i Kgbo, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons

Dom handlowy z prawdziwego zdarzenia uwzględniano w projektach zagospodarowania placu, miał on powstać między ulicą Marszałkowską a Pałacem Kultury i Nauki, na południe od planowanego Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Do budowy finalnie nie doszło. Władze miasta zaproponowały pracownikom KDT przeniesienie handlu do Hali Gwardii, zarząd spółki odrzucił jednak tę propozycję. 21 lipca 2009 roku odbyła się egzekucja wyroku sądowego orzekającego eksmisję. W trakcie akcji organizowanej na zlecenie komornika przez firmę ochroniarską doszło do zamieszek z kupcami, a także z pseudokibicami. Działania miasta wokół spółki wzbudziły kontrowersje wśród mieszkańców Warszawy.

Pod koniec 2009 roku rozpoczęła się rozbiórka hali, której szkielet zniknął do połowy czerwca kolejnego roku. Umowa na budowę Muzeum Sztuki Nowoczesnej została podpisana w 2019 roku. Nowy budynek będzie częścią całkowicie nowego Placu Centralnego.

Źródło: warszawa.naszemiasto.pl, warszawa.fandom.com

Czytaj też: Architektura w Polsce | Miasto | Ciekawostki | Historia | Warszawa