Kościół w Wasilkowie. Modernistyczna architektura budynku

To kolejny artykuł powstały we współpracy z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków w Białymstoku. W ramach tego cyklu przybliżamy wybrane zabytki Podlasia i opisujemy ich historię. Tym razem zwracamy uwagę na kościół parafialny pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny Matki Miłosierdzia w Wasilkowie, który posiada wartości artystyczne – reprezentuje typ sakralnej architektury modernistycznej z historyzującymi elementami nawiązującymi do starochrześcijańskich kościołów bazylikowych. Kościół zbudowany został w 1966 roku, a pracami kierował inż. Leon Żukowski.

Trójnawowa świątynia o układzie bazylikowym, została założona na tradycyjnym rzucie prostokąta, jest murowana z cegły i kamienia polnego, częściowo otynkowana. Nawa główna została przykryta dachem dwuspadowym, natomiast każde z przęseł nawy bocznej otrzymało oddzielny dwuspadowy daszek. Po obu stronach zamkniętego prosto prezbiterium, znajdują się zakrystia i kaplica – niższe, przykryte dachem płaskim, rozdzielone podcieniem z zadaszeniem wspartym na dwóch filarach. Ściana prezbiterium została przepruta znacznych rozmiarów oculusem, na który został nałożony krzyż łaciński.

Prezbiterium kościoła jest częściowo podpiwniczone – obecnie mieści się tu Izba Pamięci Księdza Wacława Rabczyńskiego. Do części nawowej kościoła, od strony zachodniej dołączono ośmioboczną kaplicę zwieńczoną spłaszczoną kopułą z iglicą opartą na kolistym bębnie przeprutym prostokątnymi oknami zamkniętymi półkoliście. Północno – zachodni narożnik kościoła został oszkarpowany, co stanowi bezpośrednie nawiązanie do architektury średniowiecza. Przy fasadzie ustawiono wysoką wieżę – dzwonnicę na rzucie prostokąta zwężającą się ku górze z ażurowym prześwitem. Prostokątny otwór drzwiowy mieszczący wejście główne do kościoła w Wasilkowie zostało wkomponowane w poziomy mur z nieotynkowanego kamienia polnego.

Surowe, płaskie elewacje świątyni łagodzi detal architektoniczny oparty na motywach geometrycznych. Dominującym elementem dekoracyjnym są proste ramowe podziały elewacji, obramienia otworów okiennych, głównego wejścia przypominające laskowanie czyli średniowieczną dekorację architektoniczną w postaci wąskich kolumienek o rozmaitych profilach. W kościele wasilkowskim laskowanie zostało mocno zredukowane do geometrycznych kształtów o przekroju prostokątnym. Natomiast w zwieńczeniu kaplicy i wieży, pojawia się pas ze wzorem „wycinanego w tynku” kryształu –  gwiazdy, nawiązującym do rozwiązań zastosowanych przez Oskara Sosnowskiego w kościele św. Rocha w Białymstoku. Ponadto w kompozycji elewacji świątyni jednym z elementów są rytmicznie rozmieszczone pionowe otwory okienne, zakończone prosto lub arkadą.

Wnętrze dzieli się na trzy nawy, a podstawą żelbetowej konstrukcji są słupy w ścianach bocznych podtrzymujące poziome belki płaskiego stropu. W każdym przęśle umieszczony uskokowy kaseton z motywem nawiązującym do kryształu –  gwiazdy. Nawę główną od naw bocznych oddziela rząd wielobocznych filarów z arkadami. W obu końcach naw bocznych, zostały wydzielone dwie przestrzenie: ołtarzowa i chórowa. Chór muzyczny nad kruchtą oraz część ołtarzowa otwierają się do nawy głównej zredukowanym motywem serliany.  Zapewne część wyposażenia zaprojektował sam ks. Wacław Rabczyński.

źródło: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Białymstoku

Czytaj też: Architektura sakralna | Modernizm | Zabytek | Ciekawostki | Historia | whiteMAD na Instagramie