Pałac Cywilizacji Włoskiej w Rzymie: architektoniczna i ideologiczna ikona

Pałac Cywilizacji Włoskiej (wł. Palazzo della Civiltà Italiana), znany również jako Palazzo della Civiltà del Lavoro i Kwadratowe Koloseum, to pełen monumentalizmu modernistyczny budynek położony w Rzymie. Stanowi część niezrealizowanej w pełni inwestycji wzniesionej z okazji Wystawy Powszechnej w 1942 roku. Dziś to przede wszystkim jedna z najbardziej rozpoznawalnych ikon architektury faszystowskich Włoch.

Dzieje pałacu są ściśle związane z historią Wystawy Powszechnej w Rzymie. Po wyborze stolicy Włoch na gospodarza tego prestiżowego wydarzenia w 1942 r. rząd włoski zamierzał skorzystać z okazji, aby uczcić w tym dniu dwudziestą rocznicę reżimu faszystowskiego i zaprojektować jednocześnie nową dzielnicę miasta ulokowaną wzdłuż osi drogi prowadzącej w kierunku morza. Pierwsze plany nowych obiektów zatwierdzono już w 1937 r. Budowa Palazzo della Civiltà Italiana rozpoczęła się w 1938 r. Został oddany do użytku, wciąż nieukończony, w 1940 r. Prace przerwano w 1943 r. z powodu II wojny światowej i ukończono kilka lat później.

Pałac Cywilizacji Włoskiej dziś. Fot. Alexandre Delbos, CC0, via Wikimedia Commons

Komisja powołana do budowy nowej dzielnicy na cele Wystawy Powszechnej wybrała projekt Giovanniego Guerriniego, Ernesto Lapaduli i Mario Romano. Zaprojektowali oni budynek o ascetycznej sześciennej bryle, który posiada cztery fasady charakteryzujące się zastosowaniem łuków. Każda z fasad posiada 54 łuki (9 w rzędzie i 6 w kolumnie), dlatego z czasem budynek zyskał przydomek Kwadratowego Koloseum. Inskrypcja na zwieńczeniu głosi: Un popolo di poeti di artisti di eroi, di santi di pensatori di scienziati, di navigatori di trasmigratori, czyli Naród poetów, artystów, bohaterów, świętych, myślicieli, naukowców, żeglarzy, podróżników i pochodzi z jednej z mów Benita Mussoliniego. W kubicznej bryle budowli widoczne są inspiracje starożytną architekturą. Budynek ma wysokość 60 metrów, bok każdej podstawy wynosi 53 metry.

W łukach parteru znajduje się galeria 28 alegorycznych posągów wyrzeźbionych w karraryjskim marmurze. Każdy z nich przedstawia cnoty narodu włoskiego. W czterech narożnikach podstawy znajdują się pomniki jeźdźców przedstawiających Dioskurów. Konstrukcję wykonano z żelbetu, a całość pokryto klasycznym i tradycyjnym trawertynem, co było nieprzypadkowym wyborem. W istocie użyty kamień miał na celu przywołanie rzymskich wartości, którymi inspirował się faszystowski reżim.

Prace nad pałacem zostały przerwane w 1943 roku i wraz z pozostałymi obiektami wzniesionymi do tej pory na terenie Wystawy Powszechnej służył najpierw jako obóz dla wojsk, a w okresie bezpośrednio powojennym jako schronienie dla wysiedleńców. Dopiero w 1951 roku możliwe było wznowienie prac nad dokończeniem dzielnicy, postrzeganej jako nowy ośrodek skupiający urzędy stolicy Włoch. Palazzo della Civiltà Italiana był gospodarzem Międzynarodowej Wystawy Rolniczej w 1953 r., a następnie był używany do celów ministerialnych.

W połowie lat osiemdziesiątych pałac wrócił w ręce dawnych właścicieli, jednak poza sporadycznymi inicjatywami, pozostawał w zasadzie niewykorzystany. W 2010 roku zakończył się kapitalny remont zabytku nadzorowany przez rząd Włoch. W 2013 r. grupa Fendi wynajęła pałac na okres 15 lat, czyli do końca 2028 r. Biorąc pod uwagę jego charakter jako obiektu o znaczeniu kulturalnym i wystawowym, grupa ogłosiła utworzenie na parterze przestrzeni przeznaczonej na wystawę otwartą dla publiczności.

Wybrane zdjęcia: fabiobascetta.com

Źródło: turismoroma.it, iuvas.org

Czytaj też: Architektura | Elewacja | Modernizm | Urbanistyka | Historia | Pałac | Włochy |