Kamienica Tołwińskich w Warszawie: wielki powrót neobarokowej perełki

Kamienica przy ul. Świętej Barbary 4 w Warszawie to jeden z zaledwie dwóch budynków, które pozostały na ulicy po II wojnie światowej. Resztę wypalonej zabudowy rozebrano, a częściowo na jej miejscu powstały nowe obiekty. Uszkodzoną kamienicę Tołwińskich pobieżnie wyremontowano w rok po zakończeniu wojennych działań, a dzieła destrukcji bogatej elewacji dokonano podczas remontu przeprowadzonego w latach 70. W roku 2015 spółka Warsaw Attics rozpoczęła żmudny proces przywracania perły z ulicy Św. Barbary do jej wyglądu z lat świetności.

Historia kamienicy przy Świętej Barbary 4 rozpoczęła się w momencie, kiedy Stefania Tołwińska, właścicielka prywatnej pensji dla dziewcząt, podjęła decyzję o budowie nowoczesnego i efektownego gmachu dla swojej szkoły. W 1903 roku do nowo wybudowanego obiektu według projektu Mikołaja Tołwińskiego (brata właścicielki) wprowadziły się pierwsze pensjonariuszki.

Kamienica po remoncie. Fot. whiteMAD/Mateusz Markowski

Bogata elewacja trzypiętrowej kamienicy z dwiema bocznymi oficynami wykonana była w neobarokowym stylu, co budziło powszechny podziw dla kunsztu jej wykonania. Budynek wyposażony został w centralne ogrzewanie, a ściany w klasach były rozsuwane, co pozwalało korzystać z sali rozciągającej się na szerokość całego obiektu. Dla zapewnienia komfortu swoim uczennicom Stefania Tołwińska kazała przygotować dodatkowo na czwartym piętrze gmachu pomieszczenia mieszkalne pensjonatu dla dziewcząt spoza Warszawy.

Kamienica przy ul. Świętej Barbary 4 na pocz. XX w. i dziś. Źródło: Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa i whiteMAD/Mateusz Markowski

Dziewczęta z pensji przed budynkiem, lata przedwojenne i współczesne. Fot. Archiwum Igora Strojeckiego i whiteMAD/Mateusz Markowski

Wypalone mury kamienicy po 1944 r. i odbudowany obiekt dzisiaj. Fot. Tygodnik Stolica nr 13 (1268) 26.03.1972 i whiteMAD/Mateusz Markowski

Budynek różnił się od większości ówczesnych szkół żeńskich, zajmujących na ogół improwizowane pomieszczenia, wynajmowane w domach czynszowych. Już po odzyskaniu niepodległości, w roku szkolnym 1920/1921, placówka uzyskała status gimnazjum państwowego i obrała za patronkę zmarłą 10 lat wcześniej Marię Konopnicką. Nową kierowniczką została Jadwiga Barszczewska-Michałowska. W czasie II wojny światowej kamienica została częściowo spalona. Po wojnie odbudowano ją bez zwieńczenia i pilastrów, z dodaniem z kolei niskiego IV piętra. W latach 70. przeprowadzono kolejny remont gmachu, wskutek którego zasłonięte zostały oryginalne pozostałości fasady. W 2015 roku spółka Warsaw Attics podjęła się renowacji kamienicy i przywrócenia jej przedwojennego wyglądu. Projekt wykonało Biuro Rewaloryzacji Architektury Nowy Zamek.

Kamienica sióstr Tołwińskich przed i po renowacji. Fot. Google Maps i whiteMAD/Mateusz Markowski

Ul. św. Barbary w 2015 i 2024 r. Fot. Warsaw Attics i whiteMAD/Mateusz Markowski

Na elewacje – zarówno frontową, jak i podwórzową – powróciły bogate zdobienia oraz balkony o kutych balustradach. Wnętrza podzielono na 8 apartamentów, których mieszkańcy mają do wyłącznej dyspozycji salę klubową, recepcję oraz podziemny parking zlokalizowany pod podwórzem kamienicy. Szklana panoramiczna winda zapewnia dostęp do sali klubowej, piwnic oraz wszystkich pięter mieszkalnych, a pieczołowicie odtworzona klatka schodowa wykładana białym i czarnym marmurem z oryginalną, ręcznie kutą balustradą prowadzi wprost do apartamentów. Charakteru wystroju dopełniają mosiężne lampy, drewniane sztukaterie, oryginalne, stare żeliwne grzejniki z Francji oraz oryginalne, cementowe kafle z Belgii.

Na podwórzu utworzono kameralny zieleniec. Prace zakończyły się w 2018 roku. Sprzedaż prowadziła agencja Magnat Select, wyspecjalizowana w obsłudze sprzedaży i marketingu butikowych inwestycji.

Źródło: Magnat Select, sw-barbary4.warsaw-attics.pl

Czytaj też: Architektura | Kamienica | Miasto | Warszawa | Architektura w Polsce