To ostatnia szansa, by uratować Solpol we Wrocławiu [LIST OTWARTY]

Publikujemy list otwarty skierowany do Wicepremiera, Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu Piotra Glińskiego, w sprawie ochrony wrocławskich obiektów architektonicznych. Pod listem w obronie budynku Solpol podpisali się Daria Kieżun -Prezes Stowarzyszenia Architektów Polskich oddział Wrocław, Marek Karabon – V-prezes Towarzystwa Upiększania Miasta Wrocławia, Wojciech Jan Browarny Kierownik Pracowni Badań Regionalnych Uniwersytetu Wrocławskiego.

Szanowny Panie Premierze, głęboko zaniepokojeni nadchodzącym terminem rozbiórki wrocławskiego Domu Towarowego „Solpol” zwracamy się do Pana Profesora z prośbą o wsparcie i pomoc w ratowaniu tego budynku
o wysokiej wartości architektonicznej, spełniającego społeczne, estetyczne i historyczne przesłanki do objęcia ochroną, a tym samym zachowania go dla przyszłych pokoleń.

Jesteśmy przekonani, że Pan Premier jako konstytucyjny minister i profesor nauk humanistycznych w pełni podziela naszą troskę o polską kulturę oraz dziedzictwo narodowe. Cennym składnikiem tego dziedzictwa jest Dom Towarowy „Solpol” we Wrocławiu, zaprojektowany przez Wojciecha Jarząbka. Tak uważamy jako mieszkańcy i mieszkanki miasta, aktywiści, ludzie związani z kulturą i nauką. Tak myśli ponad trzy tysiące osób, które podpisały petycję do władz Wrocławia o wstrzymanie rozbiórki (w załączeniu). W społeczną akcję ratowania tego zabytku, co istotne, zaangażowało się również wielu jego rówieśników i osób jeszcze młodszych, okazujących niezwykłą wrażliwość na dziedzictwo kulturowe jako nasze wspólne dobro. O zabytkowej wartości „Solpolu” są również przekonani sygnatariusze Listu otwartego wrocławskiego oddziału Stowarzyszenia Architektów Polskich do Prezydenta Jacka Sutryka, który podpisało blisko trzysta osób, cenionych w kraju i na świecie za wybitne osiągnięcia w architekturze, upowszechnianie wiedzy o niej lub badania nad jej historią (w załączeniu).

Ponadto Solpol 1 w 2018 roku został wpisany na Listę Dóbr Kultury Współczesnej Miasta Wrocławia, znajdującej się w aktualnym Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Wrocławia, co było kolejnym potwierdzeniem ogromnej wartości tego budynku dla historii miasta Wrocławia. W założeniu taka decyzja miała również zagwarantować mu ochronę, jednak brak aktualizacji planu miejscowego nie pozwolił na wejście tej formy ochrony w życie. Na wystawie „Przekroje. Galeria Architektury Polskiej XX i XXI wieku”, zorganizowanej przez Muzeum Narodowe w Krakowie w grudniu 2021 roku, zaprezentowano makietę „Solpolu” w uznaniu jego reprezentatywnej wartości dla współczesnej polskiej architektury o historycznej już randze i znaczeniu społecznym. Liczące się instytucje naukowe, stowarzyszenia i redakcje czasopism specjalistycznych jednoznacznie poparły apel o ratowanie tego zabytku.

Niestety, zarówno Wojewódzki i Generalny Konserwatorzy Zabytków, jak i władze Wrocławia pozostają niewzruszone na zdanie zarówno licznych autorytetów w dziedzinie kultury współczesnej bądź historii architektury, jak i głos mieszkańców miasta oraz regionu. Obawiamy się zatem, że „Solpol” może podzielić los wrocławskiego Basenu Olimpijskiego, który niedawno został wyburzony mimo społecznego sprzeciwu – jak się okazało, niestety za późno, z naruszeniem prawa. Decyzja o rozbiórce domu towarowego Solpol 1 zapadła w analogiczny sposób – przed zakończeniem debaty publicznej w jego sprawie i administracyjno-sądowych procedur odwoławczych (obecnie trwa rozpatrywanie skargi kasacyjnej, skierowanej do Naczelnego Sądu Administracyjnego).

Co więcej, ewentualne wyburzenie zlokalizowanego w zabytkowej tkance starego miasta domu handlowego w ocenie ekspertów może nieść istotne ryzyko poważnego uszkodzenia usytuowanego w bezpośrednim sąsiedztwie zabytkowego, średniowiecznego kościoła św. Stanisława, św. Doroty i św. Wacława, ufundowanego w 1350 roku dla upamiętnienia porozumienia o prawach do Śląska zawartego między Kazimierzem Wielkim a Karolem IV. Wszelkie prace związane z naruszeniem gruntu mogą mieć krytyczne konsekwencje dla posadowienia, a w efekcie całej konstrukcji kościoła poprzez powodowanie pęknięć, które w istotny sposób obniżą ogólną wytrzymałość elementów nośnych obiektu. Do takich prac można zaliczyć zarówno wyburzanie Domu Handlowego Solpol I, jak i ewentualną budowę nowego obiektu. Ze względu na Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego dla tego obszaru nie wyklucza się możliwości, iż nowo projektowany budynek będzie w większym stopniu wypełniał powierzchnię działki, co może doprowadzić do drastycznej zmiany warunków g untowych. Innym niepokojącym scenariuszem jest zakładany scenariusz budowy parkingu podziemnego – działanie jeszcze bardziej ryzykowne. Niestety, przypadki naruszenia sąsiednich zabytkowych konstrukcji w związku wyburzeniami lub prowadzeniem prac budowlanych zdarzały się na terenie Wrocławia w ostatnich latach wielokrotnie jak chociażby w dawnym pałacu Hatzfeldów.

W przekonaniu, że Pan Premier rozumie i docenia znaczenie oraz wartość kulturową obiektów architektonicznych, czego wyrazem stało się między innymi powołanie Narodowego Instytutu Urbanistyki i Architektury, apelujemy do Pana Profesora o wsparcie oraz interwencję zgodnie z prerogatywami wysokiego urzędu. Na początku minionej dekady w Polsce rozgrywała się podobna historia – dotyczyła ona wówczas hotelu Cracovia. Jego wyburzenie wydawało się nieuniknione, jednak dzięki inicjatywie wykazanej przez organy państwowe udało się zachować ów wyjątkowy obiekt. W 2016 roku został on odkupiony przez Skarb Państwa, a aktualnie jest własnością Muzeum Narodowego w Krakowie i pełni ważną rolę w świecie kultury.

Nie pozwólmy utracić na zawsze części polskiej historii oraz dziedzictwa, które są wpisane w „Solpol” – kanoniczny obiekt architektury ponowoczesnej, pierwszy dom handlowy wzniesionywe Wrocławiu po II wojnie światowej i zabytek z czasów budowania demokratycznej Polski po 1989 roku.

A jaka jest Wasza opinia na temat budynku? Dajcie znać w sondzie niżej:

Czytaj też: Ciekawostki | Wrocław | Zabytek | Modernizm | whiteMAD na Instagramie

fot. Mikołaj Kolnicki