Wrocławski kościół NMP na Piasku do XVIII w. wieńczyła wysoka wieża. Teraz powstała jej makieta

Dla większości wrocławskich zabytków najbardziej niszczące okazały się lata II wojny światowej. Jednak kościół NMP na Piasku katastrofa spotkała znacznie wcześniej. O poranku 30 stycznia 1730 r. piorun uderzył w jego wysoką wieżę. W ciągu trzech godzin spłonął hełm wraz z więźbą dachową na kościele. Po tragedii nie zdecydowano się na odbudowę zniszczonej części świątyni, a kościół do dziś posiada na wieży niski, prowizoryczny daszek. Dr Zygmunt Łuniewicz we współpracy z dr Rafałem Karnickim w ramach swoich badawczych prac stworzyli makietę dawnego hełmu, która ukazuje wieżę taką, jaką oglądali XVII-wieczni wrocławianie.

Południowa wieża kościoła na Piasku od XV w. do 1661 r. była zwieńczona kondygnacją ganku strażniczego. Następnie wzniesiono tam monumentalny, wysoki na 35 m hełm, wraz z którym wieża osiągnęła blisko 85 m wysokości. Bogata forma hełmu, zaczerpnięta z architektury niderlandzkiej i miejscowej tradycji nie posiadała bezpośrednich analogii ani naśladownictw na Śląsku. Konstrukcja przetrwała 63 lata, jej kres przyniósł pożar wywołany uderzeniem pioruna, po którym nakryto wieżę jedynie niskim daszkiem w zachowanej do dziś formie.

Kościół NMP na Piasku przed katastrofą: “piękny hełm” – jak go nazywano – wciąż na wieży. Rysunek z: Friedrich Bernhard Werner, Topographia oder Prodromus Delineati Silesiae Ducatus […], [rkps.], BUWr OR, sygn. R 551 II.

Wygląd wieży znany był dotąd z rycin, jednak ich odczytanie nastręczało wiele trudności. Praca nad modelem objęła analizę źródeł pisanych, ikonografii oraz analogii na terenie Niderlandów. Wynikiem wnikliwych prac jest kilkudziesięciocentymetrowa, szczegółowa makieta przedstawiająca wygląd wieży z hełmem w okresie przed pożarem. Jej stworzenie miało na celu sprowokować szerszą dyskusję na temat zniszczonych i nieodbudowanych hełmów wież we Wrocławiu i poza nim. Model ukazuje obiekt dawnej architektury o niezwykłym bogactwie kształtów i kulturowych treści, nieobecny dzisiaj w powszechnej świadomości.

“Model hełmu wieży kościoła NMP na Piasku jest częścią większego projektu, w którym przypominam o utraconych hełmach wrocławskich, a szerzej, śląskich wież. Wcześniej zrobiłem jeszcze z Rafałem Karnickim hełm kościoła Marii Magdaleny we Wrocławiu, oraz próbę rekonstrukcji pierwszego hełmu ratusza w Oleśnicy. W najbliższej przyszłości planuję również podjąć pracę nad modelami wież ratusza w Głogowie, zamku w Brzegu, a spośród budowli wrocławskich: fary św. Elżbiety oraz Katedry” – mówi dr Zygmunt Łuniewicz.

Źródło: Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej, materiały dra Zygmunta Łuniewicza

Czytaj też: Architektura w Polsce | Zabytek | Historia | Architektura sakralna | Wrocław