Bazylika w Niepokalanowie – modernistyczna świątynia o przedwojennych korzeniach

Bazylika Niepokalanej Wszechpośredniczki Łask w Niepokalanowie została wybudowana w latach 1948-1954 w stylu modernistycznym według projektu krakowskiego architekta Zygmunta Gawlika. Początki wznoszenia świątyni sięgają grudnia 1938 r., lecz budowę kościoła przerwał wybuch II wojny światowej. W 1980 r. papież Jan Paweł II nadał obiektowi tytuł bazyliki mniejszej.

Potrzeba zbudowania w Niepokalanowie nowej świątyni pojawiła się przed II wojną światową. W tym czasie franciszkanie nie dysponowali jeszcze ani planami, ani odpowiednimi finansami, by podjąć się realizacji tak dużego dzieła. Plany budowy udało się przygotować i zatwierdzić w grudniu 1938 r. w Warszawie. Wynajęta firma przeprowadziła analizę gruntu, na którym miał stanąć kościół. W maju 1939 r. poświęcono krzyż pod budowę i wykopano fundamenty. Rozpoczęte prace przy ich zalewaniu przerwał wybuch wojny. Zgromadzone materiały budowlane (głównie drewno) zostały zrabowane przez hitlerowców jeszcze pod koniec tego samego roku.

Bazylika w latach 70. Fot. Eugeniusz S./fotopolska.eu

Po wojnie zarówno niepokalanowski klasztor franciszkanów, jak i cała Polska, z wolna dźwigał się ze zniszczeń. Powrócono wówczas do pomysłu budowy nowego kościoła, a przygotowanie projektu zlecono krakowskiemu architektowi – inż. Zygmuntowi Gawlikowi. Prace rozpoczęto pod koniec kwietnia 1948 r., wykorzystując częściowo zachowane przedwojenne fundamenty. Roboty budowlane szybko posuwały się naprzód i były częściowo finansowane z okolicznościowych cegiełek. Kościół został konsekrowany 3 października 1954 r. pod wezwaniem Matki Bożej Niepokalanej Wszechpośredniczki Łask w Niepokalanowie.

Modernistyczna świątynia została wybudowana na równinie, dlatego jej sylwetka jest widoczna ze znacznej odległości, także z pobliskiej stacji kolejowej. Trójnawowa budowla z transeptem posiada 85 m długości, 35 m szerokości oraz 47 m wysokości i może pomieścić do 5 tys. osób. Kwadratowe smukłe filary podtrzymują kasetonowe stropy. Wnętrze charakteryzuje się bazylikową formą, a jego wyposażenie wykonano głównie z marmuru. Nie brak w nim mozaik o religijnej tematyce. Prowadzące do świątyni drzwi ozdobiono brązowymi wizerunkami 24 maryjnych sanktuariów z całego świata.

Wnętrze kościoła pod koniec lat 60. i 90. Fot. Eugeniusz S./fotopolska.eu i Mariusz Brzeziński/fotopolska.eu

W ołtarzu głównym znajduje się figura Matki Bożej Niepokalanej. Po prawej stronie mieści się ołtarz św. Franciszka z Asyżu, a w nawie bocznej św. Józefa. Natomiast po lewej ulokowany jest ołtarz św. Maksymiliana oraz św. Antoniego z Padwy. Niemal wszystkie rzeźby zostały wykonane przez miejscowych braci zakonnych. Projektantem kolorowych mozaik wewnątrz świątyni, które przedstawiają życie i męczeńską śmierć św. o. Maksymiliana Kolbego, był artysta plastyk Bogdan Drwal, natomiast witraże w oknach naw bocznych, przedstawiające Matkę Bożą w tajemnicy Chrystusa oraz tajemnicy Kościoła, zostały zaprojektowane przez Łukasza Karwowskiego.

Pod prezbiterium ulokowano kaplicę Matki Bożej Częstochowskiej, gdzie w późniejszym czasie uruchomiono Panoramę Tysiąclecia Chrześcijaństwa w Polsce. Około 140 drewnianych figur, prezentujących postacie z historii Polski (od Piasta do Jana Pawła II), defilowało przed figurą Matki Bożej Częstochowskiej na tle muzyki i stosownego komentarza. Figury wykonali bracia Felicissimus Sztyk i Włodzimierz Błaszczyk.

Wieża bazyliki posiada cztery dzwony, a tamtejszy zegar, który został skonstruowany przez miejscowych braci zegarmistrzów według projektu br. Wawrzyńca Podwapińskiego, jest skierowany jest na wszystkie strony świata. Pod koniec XX w. na placu przed kościołem ustawiono pomnik św. Maksymiliana Kolbego, zaprojektowany przez Krystynę Fałdygę-Solską. W marcu 2004 r. dekretem kard. Józefa Glempa bazylika w Niepokalanowie została podniesiona do rangi sanktuarium.
Tuż przed Jubileuszem 2000 dokonano gruntownego odnowienia całej bazyliki, przywracając jej architekturze dawny blask.

Źródło: atrakcje.info.pl, polskaniezwykla.pl

Czytaj też: Architektura w Polsce | Architektura sakralna | Zabytek | Marmur | Modernizm

Temat: Bazylika w Niepokalanowie – modernistyczna świątynia o przedwojennych korzeniach