Gmach Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego – potężna pamiątka po nazistach

Obecny gmach Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego wznoszono w trudnych czasach II wojny światowej jako siedzibę dla najwyższych władz miejskich Breslau. To tłumaczy jego monumentalną formę i surowy styl. Gigantyczny obiekt położony tuż nad brzegiem Odry jest jedną z największych wrocławskich pamiątek po rządach nazistów. Jego fasada kojarzyła się niektórym z Nową Kancelarią Rzeszy w Berlinie czy innymi obiektami w mieście.

Historia gmachu sięga 1927 roku, kiedy ogłoszono konkurs na budowę siedziby magistratu. Wówczas wybrano projekt zdobywców II nagrody – Alexandra Müllera i Ferdinanda Schmidta. Z powodów finansowych prace nie zostały rozpoczęte. Do pomysłu budowy wrócono kilka lat później. Projektantem był Feliks Bräuler, który udoskonalił poprzednie plany. Gmach wzniesiono na terenie XIX-wiecznej gazowni, którą rozebrano w połowie lat 30. XX wieku. Prowizoryczna budowa zakończona została w 1945 roku. Ceglany kolos nie został jednak otynkowany, a wojenne bombardowania znacznie zniszczyły dach i ściany od strony mostu Grunwaldzkiego.

Gmach obecnie. Autor zdjęcia: mamik/fotopolska.eu, Licencja: CC-BY 4.0

Po wojnie obiekt odbudowano i otynkowano według projektu Romana Felińskiego. W latach 50. XX wieku stał się siedzibą władz wojewódzkich. Trzykondygnacyjny, potężny budynek z użytkowym poddaszem składa się z sześciu skrzydeł. Jego wydłużona bryła rozciągnięta jest łukowato wzdłuż koryta Odry. Elewacje charakteryzują się gęstym rytmem otworów okiennych. Cokół budynku, obramowania okienne oraz portyki licowane są piaskowcem, a nad głównymi wejściami znajdują się dekoracje reliefowe, będące alegoriami Rolnictwa, Górnictwa i Włókiennictwa.

Zrujnowany budynek tuż po wojnie i obecnie. Fot. Źródło: Wrocław 1945-1965 Tomasz Olszewski, Ignacy Rutkiewicz Wydawnictwo “Polonia” Warszawa 1966 i Google Maps

Wewnątrz znajdują się trzy dziedzińce, a dwie dłuższe fasady ozdobione są kolumnadami. Całość nakryto w większości dwuspadowym dachem, przerwanym nad portykami. Wnętrza rozplanowano również regularnie z symetrycznie rozmieszczonymi sześcioma klatkami schodowymi. Powierzchnia użytkowa całego budynku to ponad 26 tys. m kw. Mieści się w nim 800 gabinetów, różnego rodzaju pomieszczenia gospodarcze i rozległe piwnice, o których do dzisiaj krąży wiele historii i plotek. Niektórzy twierdzą nawet, że łączą się one z dworcem głównym i ratuszem. Na istnienie takich tuneli nie ma jednak dowodów.

Dość zaniedbany obiekt w 2015 roku przeszedł kompleksowy remont elewacji. Prace objęły też pomalowanie przejazdów, wyczyszczenie schodów, zabezpieczenie ścian piwnic przed wilgocią i zamontowanie zewnętrznych klimatyzatorów na dachu. Od strony Odry urządzono bulwar im. Marii i Lecha Kaczyńskich.

W marcu br. przed gmachem odbył się protest rolników, podczas którego protestujący uszkodzili m.in. kamienne schody oraz elewację.

Źródło: wroclaw.pl, polskaniezwykla.pl

Czytaj też: Architektura w Polsce | Zabytek | Historia | Wrocław