Uczestnicy balu prasy w lokalu Adria - luty 1937 r. Źródło: NAC - Narodowe Archiwum Cyfrowe www.nac.gov.pl/
Adria była lokalem gastronomiczno-rozrywkowym znajdującym się w latach 1931–1944 w Śródmieściu Warszawy, przy ul. Moniuszki 10. W latach 30. XX w. uchodziła za najbardziej eleganckie tego typu miejsce w stolicy. Po wojnie w odbudowanym gmachu kultywowano przedwojenne tradycje pod tą samą nazwą. Adrię ostatecznie zamknięto w listopadzie 2005 r. Teraz pojawiły się informacje, że spółka LivUp planuje w zmodernizowanym obiekcie stworzyć mieszkania na wynajem.
Gmach Włoskiego Towarzystwa Ubezpieczeń Riunione Adriatica di Sicurtà przy ul. Moniuszki 10 (obecnie Moniuszki 8), w którym mieściła się Adria, powstał w latach 1928–1930. Został zaprojektowany przez Edwarda Ebera. Jego żona Alicja Eber zaprojektowała szyld do restauracji, była także autorką fresku, który ozdabiał plafon lokalu. Adria powstała w przebudowanej części reprezentacyjnego gmachu. Jej wystrój zaprojektowali Edward Seydenbeutel, Jerzy Gelbard, Grzegorz Sigalin i Roman Sigalin. Mógł on pomieścić do 1500 gości.
Adria w 1940 r. Źródło: NAC – Narodowe Archiwum Cyfrowe www.nac.gov.pl/
Autorzy wystroju wnętrz Adrii dążyli do osiągnięcia wyrazu architektonicznego poprzez samą tylko grę form, powierzchni, materiału i unikanie nadmiernego zdobnictwa. Właściwą ozdobą wnętrz była doskonałość, szlachetność materiałów i dokładność ich obróbki. Istotnym elementem wystroju lokalu był specyficzny sposób rozłożenia i opanowania efektów świetlnych. Lokal rozpoczął działalność w lutym 1931 r. Adria składała się z hallu, zimowego ogrodu kawiarnianego z ptakami i roślinami pod szklanym dachem, sali kawiarnianej, baru amerykańskiego, sali dancingowej, w której znajdował się mały parkiet i parkiet obrotowy. Dancing był czynny od popołudnia przez całą noc.
Kamienica na Moniuszki 10 (obecnie 8) za okupacji i dziś. Źródło: Archiwum Państwowe w Warszawie i whiteMAD/Mateusz Markowski
Twórcą, kierownikiem i współwłaścicielem lokalu był od ok. 1930 pochodzący ze Lwowa Franciszek Moszkowicz. Adria była najbardziej eleganckim lokalem w Warszawie, miejscem spotkań sfer rządzących i ówczesnej elity.
Riksza przed Adrią, rok 1940 i 2024. Źródło: NAC – Narodowe Archiwum Cyfrowe www.nac.gov.pl/ i whiteMAD/Mateusz Markowski
W okresie okupacji niemieckiej Adria była chętnie odwiedzana przez funkcjonariuszy SS i policji niemieckiej. Po 1940 roku lokal miał status Nur für Deutsche. 22 maja 1943 r. żołnierz AK Jan Kryst ps. „Alan” przeprowadził w środku samotny atak na bawiących się tam Niemców. Jego czyn upamiętnia tablica umieszczona na ścianie budynku w październiku 1995 r.
Front budynku w 1930 i dziś. Źródło: Biblioteka Cyfrowa Politechniki Warszawskiej i whiteMAD/Mateusz Markowski
W czasie powstania warszawskiego mieściła się tam m.in. stołówka powstańcza. Na górnych piętrach gmachu przez krótki czas działała radiostacja „Błyskawica” oraz Wydział Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej.
Sierpień 1944 i kwiecień 2024. Marszałkowska, róg Moniuszki. Widok na plac Napoleona. Źródło: Dni powstania. Kronika fotograficzna walczącej Warszawy. Stanisław Kopf, Jan Grużewski Instytut Wydawniczy “PAX” Warszawa 1957 i whiteMAD/Mateusz Markowski
18 sierpnia 1944 r. w budynek przy ul. Moniuszki 10 trafił pocisk kalibru 600 mm wystrzelony z moździerza Karl Gerät. Pocisk przebił się przez wszystkie stropy, kopułę oraz parkiet restauracji i ostatecznie zatrzymał się w piwnicach, ale nie eksplodował.
30 września 1944, 61. dzień powstania warszawskiego. Ofiary nalotu przy kolumnadzie kamienicy i to samo miejsce dziś. Źródło: waralbum.ru, Autor: Eugeniusz Lokajski i whiteMAD/Mateusz Markowski
Moniuszki w sierpniu 1959 i obecnie. Źródło: ETH-Bibliothek Zürich, Autor: Hans Leibundgut, Licencja: CC BY-SA 4.0 i whiteMAD/Mateusz Markowski
Moniuszki w sierpniu 1959 i obecnie. Źródło: ETH-Bibliothek Zürich, Autor: Hans Leibundgut, Licencja: CC BY-SA 4.0 i whiteMAD/Mateusz Markowski
Gmach odbudowano w 1960 r. z przeznaczeniem dla Państwowego Zakładu Ubezpieczeń. Zatarto wówczas pierwotny wygląd wnętrz oraz podwyższono bryłę. W 1973 r. reaktywowano lokal pod wcześniejszą nazwą. Nowa Adria składała się z kawiarni i baru kawowego na parterze oraz restauracji w podziemiu, która była jedną z najbardziej eleganckich w Warszawie i była chętnie odwiedzana przez gości zagranicznych oraz polskich emigrantów odwiedzających stolicę. Nową Adrię zamknięto w listopadzie 2005 r. Opuszczona kamienica figuruje w rejestrze zabytków.
Ul. Marszałkowska, widok na Moniuszki. Koniec lat 50. i obecnie. Autor: Mogens Tørsleff i whiteMAD/Mateusz Markowski
Teraz słynny budynek przy Moniuszki ma dostać nowe życie. Jak informuje Gazeta Wyborcza, projekt znajduje się obecnie w toku procesu administracyjnego. Za inwestycję odpowiada spółka LivUp – operator mieszkań na długi wynajem. Będziemy śledzić sprawę i czekamy na pierwsze wizualizacje oraz konkretne informacje dotyczące modernizacji.
Źródło: warszawa.wyborcza.pl, jedenraz.wordpress.com
Czytaj też: Kamienica | Warszawa | Architektura w Polsce | Ciekawostki | whiteMAD na Instagramie
Jego projekt przygotował architekt Welton Becket z zespołem. Xerox Tower zbudowany został w Rochester w…
Starostwo Powiatowe w Toruniu powstanie według projektu pracowni Toprojekt.Platforma z cegły klinkierowej stanowiąca podstawę „Zespołu Starostwa”,…
Magdalenka Collection to nowa inwestycja firmy Selva Development. W podwarszawskiej Magdalence powstaną cztery wille, których…
Kościół świętego Dominika w Warszawie zaprojektował Władysław Pieńkowski. Jego surowe wnętrze jest charakterystycznym przykładem twórczości…
Daniel Kołodziejczak założył swoją firmę projektową StudioDanielK. Antechamber to jego premierowa kolekcja, którą zaprezentował podczas…
Dobrze zaprojektowany ogród nie tylko koi oczy zielenią czy oferuje miejsce do odpoczynku. Dobrze zaprojektowany…
Ta strona korzysta z pliki cookie, dzięki którym informacje są przechowywane na Twoim komputerze. Pozostawanie na tej stronie oznacza wyrażenie zgody na wykorzystywanie plików cookie.
Dowiedz się więcej