Historia zabytku. Budynek administracyjny Browaru Dojlidy

Stare, przemysłowe budynki często można zaliczać do pereł architektury. Tak jest w przypadku tego gmachu. Budynek administracyjny Browaru Dojlidy w Białymstoku wpisany jest do rejestru zabytków od 2019 roku. Przypominamy jego historię.

Budynek administracyjny Browaru Dojlidy wpisano do rejestru zabytków województwa podlaskiego ze względu na zachowane wartości historyczne, jest jedynym przedwojennym obiektem, który zachował się na terenie dojlidzkiego browaru – zakładu przemysłowego o historii sięgającej co najmniej XVIII stulecia.

Budynek wpisuje się w nurt największej przemysłowej rozbudowy Białegostoku zwanego Manchesterem Północy. Posiada wartości artystyczne wyrażające się w bogatym wystroju elewacji wykonanym w cegle. Jest sztandarowym przykładem ceglanej architektury przełomu wieków – wyjaśnia prof. dr hab. Małgorzata Dajnowicz.

Budynek, który przetrwał do dziś mieści się w centrum dojlidzkiego browaru. To wolnostojący, dwukondygnacyjny, podpiwniczony obiekt z użytkowym poddaszem. Budynek administracyjny charakteryzuje się bogato zdobionym detalem architektonicznym. Na narożnikach budynku zachowało się kilka wymurowanych z cegły heksagramów, gwiazd złożonych z dwóch nałożonych na siebie trójkątów równoramiennych, tzw. gwiazdy piwowarskie. Trzy wierzchołki jednego z trójkątów symbolizują żywioły niezbędne do produkcji piwa: wodę, ogień i powietrze, natomiast wierzchołki drugiego trójkąta to trzy etapy jego warzenia: kiełkowanie, scukrzenie i fermentację. Gwiazdę umieszczano na domach piwowarów i budynkach browarów.

Początki browaru Dojlidy sięgają XVIII wieku, kiedy to po śmierci Jana Klemensa Branickiego włościami białostockimi władała jego żona Izabela Branicka. W 1802 roku przeprowadzono naprawę browaru i słodowni. W latach 1808-1821 dobra dojlidzkie należały do rodziny Radziwiłłów, następnie Izabeli z Mniszków Demblińskiej. W kolejnych latach dobra te zostały sprzedane senatorowi Aleksandrowi Kruzenszternowi.

Lata 60-70. XIX w. to czas rozbudowy browaru. Powstaje m.in. pałacyk, park, folwark i browar. Po pożarze w 1898 roku browar odbudowano, prace nad odbudową nadzorował Józef Samotyja Lenczewski.

W czasie I wojny światowej browar funkcjonował za zgodą niemieckiego okupanta. Po odzyskaniu niepodległości przeszedł w posiadanie księcia Jerzego Rafała Lubomirskiego, który rozbudował zakład o warzelnię i słodownię. W czasie II wojny światowej zakład przejęli Niemcy, którzy również produkowali w nim piwo. W 1944 r. wycofując się spalili browar. Przetrwały dwa budynki, w której znajdowała się rozlewnia piwa, budynek pomocniczy oraz budynek administracyjny. W 1994 r. browar sprywatyzowano, rozbudowano i zmodernizowano.

Czytaj też: Zabytek | Ciekawostki | Historia | whiteMAD na Instagramie

źródło: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Białymstoku