Kamienica Adama Bromke – niebotyk z pl. Unii Lubelskiej

Przy placu Unii Lubelskiej do dziś stoją jedne z najbardziej efektownych kamienic w stolicy. Szczęśliwie uniknęły poważniejszych zniszczeń podczas II wojny światowej i miały więcej szczęścia niż budynki położone w centrum miasta. Jednym z nich jest kamienica Adama Bromke stojąca pod adresem Bagatela 14.

Imponująca nieruchomość została wybudowana w latach 1911-1913 w stylu wczesnego modernizmu. Autorem jej projektu był L. Panczakiewicz lub A. Daniszewski (źródła podają różnych architektów). Kamienica powstała jako dom własny dla właściciela Przedsiębiorstwa Robót Budowlanych A. Bromke, mieszczącego się przy ul. 6 Sierpnia (Nowowiejskiej) 11.

Fot. whiteMAD/Mateusz Markowski

Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej z elewacji kamienicy usunięto grupy rzeźbiarskie zdobiące ją od strony placu, al. Szucha i ul. Bagatela. Budynek nie został poważnie zniszczony w czasie wojennych działań, jednakże podczas remontu w 1948 roku z fasady zostały usunięte niektóre zdobiące ją elementy. Szczyt elewacji na narożach od strony placu Unii Lubelskiej nadal wieńczą dwie smukłe wieżyczki. Po wojnie w kamienicy na parterze mieścił się jeden z pierwszych Międzynarodowych Klubów Prasy i Książki – Empik – z ofertą 180 czasopism z 30 państw. Kamienica Adama Bromke od lat wymaga remontu, a jej stan systematycznie się pogarsza. W większości jest opuszczona, co może szokować, biorąc pod uwagę jej majestatyczność i lokalizację. Złym omenem jest zamontowana siatka na wypadek spadania fragmentów tynku.

Rok 1963 i 2023, plac Unii Lubelskiej. Fot. Z. Siemaszko i whiteMAD/Mateusz Markowski

Rok 1967 i 2023. “Elewacja gmachu Zarządu Głównego RSW “Prasa” – od strony placu Unii Lubelskiej.” – starsze zdjęcie pochodzi z tygodnika Stolica nr 19 (1013) 06.05.1967r.

Sam plac Unii Lubelskiej został wytyczony jako część Założenia Stanisławowskiego, na granicy ówczesnej Warszawy. W XX w. zaczęto tam wznosić reprezentacyjne kamienice czynszowe, wśród których wysoki pułap wyznaczyła dziewięciokondygnacyjna kamienica Kacperskich, o której pisaliśmy TUTAJ. Później powstały inne budowle, które starały się dorównać tej najwyższej wtedy warszawskiej kamienicy. Poprzeczkę podnosił dodatkowo pomnik lotnika dłuta Edwarda Wittinga, ustawiony na placu w 1932 roku. Przy ulicy Polnej w bezpośrednim sąsiedztwie placu Unii Lubelskiej w 1936 roku powstał budynek straży ogniowej, jeden z nielicznych zrealizowanych projektów z okresu prezydentury Stefana Starzyńskiego. Plac Unii z 2013 roku to ostatni wielki projekt. Niestety, ofiarą rozbudowy placu padł legendarny Supersam, który w momencie powstania był prawdziwym hitem.

Źródło: polskaniezwykla.pl, terrierdesign.wordpress.com

Czytaj też: Architektura | Kamienica | Miasto | Warszawa | Architektura w Polsce