Kamienica Mikołaja Szelechowa – petersburski szyk w sercu Warszawy

Przy Alejach Jerozolimskich na początku XX wieku powstało kilkanaście okazałych obiektów o imponującej architekturze. Jednym z nich jest kamienica Szelechowa stojąca pod numerem 85. Zaprojektował ją pochodzący z Łotwy, rosyjski architekt Waldemar Piotr Fedders. Swemu dziełu nadał styl późnego klasycyzmu.

Pięciopiętrowa kamienica z 1913 r. należała do “króla astrachańskiego kawioru nad Wisłą”, czyli wielkiego handlarza kawiorem i rybami, Mikołaja Szelechowa. Mężczyzna prowadził przedsiębiorstwo zajmujące nie tylko handlem detalicznym ale również eksportem z położonego w delcie Wołgi Astrachania kawioru i ryb w ilościach hurtowych. Sklepy z jego asortymentem mieściły się przy ulicy Senatorskiej, w skrzydle dawnego Pałacu Prymasowskiego, oraz przy Nowym Świecie. Wśród wyższych sfer dawnej stolicy uważano, że lepszych od astrachańskich ryb i astrachańskiego kawioru w mieście nie ma. Dzięki rybom Szelechow stał się jednym z najbogatszych warszawskich kupców.

Fedders przed I wojną światową był głównym budowniczym magistratu Warszawy. W swym projekcie z Alej Jerozolimskich nawiązał do szkoły petersburskiej. Fasada na wysokości pierwszego piętra ozdobiona została dorycką kolumnadą, natomiast najwyższa kondygnacja zaprojektowana jako attyka, dekorowana była uskrzydlonymi popiersiami i wizerunkami gryfów. W głębi działki umieszczono dwa podwórza otoczone wysokimi oficynami. Część drugiego wyburzono po wojnie. W latach 1940-1945 w kamienicy mieściła się kwatera Komendy Głównej Batalionów Chłopskich, o czym informuje pamiątkowa tablica umieszczona na fasadzie. Podczas II wojny światowej na budynek spadły bomby, wskutek czego częściowemu zniszczeniu uległo ostatnie piętro. W latach powojennych zwieńczenie kamienicy odbudowano w uproszczeniu, pozbawiając je płaskorzeźb i modyfikując jego kształt. Przebudowano również bramę wjazdową oraz skuto część zdobień z fasady.

Kamienica Szelechowa w 1938 i 2024 r. Fot. Źródło: Archiwum Państwowe w Warszawie i whiteMAD/Mateusz Markowski

Po II wojnie światowej w budynku działała redakcja Gazety Ludowej. Obiekt należał wtedy do PSL. Następnie kamienica była przez długi czas ukryta za rusztowaniami z banerami reklamowymi. W 2009 r. wieloletni remont dobiegł końca, nie zdecydowano się jednak na odtworzenie rzeźb na attyce. W 1993 roku obiekt został wpisany do rejestru zabytków. W pierwszych latach XXI w. kamienica została zreprywatyzowana.

Źródło: Warszawa, wikimapia.org, polskaniezwykla.pl

Czytaj też: Kamienica | Warszawa | Architektura w Polsce | Ciekawostki | whiteMAD na Instagramie