Maleńka cerkiew w Białym Borze projektu Jerzego Nowosielskiego

To jeden z najmłodszych zabytków w Polsce. Cerkiew w Białym Borze zbudowana została w latach 90. Dziś wyróżnia się swoją minimalistyczną formą i nieoczywistymi kolorami.

Od dziecka marzyłem żeby zaprojektować obiekt sakralny. Współpracowałem z architektami, robiłem polichromie, ale to były kawałki. A chciałem stworzyć coś od podstaw – tymi słowami artysta Jerzy Nowosielski opisywał swój projekt z początku lat 90. Świątynia powstawała w latach 1992-1997 a w pracach projektowych był też zaangażowany architekt Bogdan Kotarba.

Cerkiew wyglądem nawiązuje do surowej architektury bazylik starochrześcijańskich. Wyróżniają ją małe okienka, prosty blok fasady z wieżyczkami i podwójnie półkolistym przyczółkiem.

Świątynia intryguje doborem kolorów i opływowymi kształtami. Mimo tej odwagi projektowej z lat 90., we wnętrzu powtórzono schemat trójnawowej bazyliki: centralna, nieco obniżona część zwieńczona jest niewielką kopułą z wizerunkiem Pantokratora, czyli Jezusa przedstawionego jako władca i sędzia Wszechświata. Dodatkowo czarne kolumny oddzielają boczne galerie od głównej nawy. Minimalizm podbija kolorystyka oparta na kontraście ciemnozielonych ścian i stropów, białych przegród i czerwonych portali.

Uwagę należy zwrócić na umieszczony tuż pod kopułą, w centrum nawy, czerwony sześcienny tetrapod, gdzie przyjmowane są sakramenty.

W 2006 roku cerkiew została uznana za jedną z 20 najważniejszych budowli III RP podczas wystawy “Ikony polskiej architektury”, która zorganizowana była w warszawskim Centrum Sztuki Współczesnej.

Parafia Greckokatolicka pw. Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Białym Borze istnieje od 1957 r. i liczy obecnie ok. 500 osób – w większości są to Ukraińcy przesiedleni tu w 1947 r. w ramach Akcji „Wisła”. O historii parafii mówi tablica umieszczona na miejscowej kaplicy cmentarnej, użytkowanej przez 40 lat przez grekokatolików jak również nagrobki na miejscowym cmentarzu. Jest to parafia wyjątkowa.

Obiekt w 2019 roku został wpisany do rejestru zabytków województwa zachodniopomorskiego i w momencie wpisu był to najmłodszy zabytek w kraju. Jednak w Polsce jest jeden młodszy zabytek – to kaplica w Tarnowie, o której pisaliśmy TUTAJ.

Jerzy Nowosielski urodził się w 1923 i zmarł w 2011 r. w Krakowie. To polski malarz, rysownik, scenograf, filozof i teolog prawosławny. Do dziś uznawany jest za jednego z najwybitniejszych ikonopisarzy.

źródło: Ambasada Polski w Niemczech, bialybor.com.pl

Czytaj też: Architektura sakralna | Ciekawostki | Elewacja | Zabytek | whiteMAD na Instagramie