Polska pracownia zajęła drugie miejsce w konkursie na projekt biblioteki we Włoszech

Pracownia architektoniczna Gierbienis + Poklewski zdobyła drugą nagrodę w międzynarodowym konkursie na koncepcję architektoniczną nowej biblioteki inspirowanej przygodami Pinokia w mieście Collodi we Włoszech: “Pinocchio Children’s Library”.

Konkurs “Pinocchio Children’s Library” był wynikiem współpracy stowarzyszenia Young Architects Competitions z Fundacją Carlo Collodiego i wspierany był przez Radę Architektów w Pistoi, Szkołę Sztuk Pięknych we Florencji, Klub Touringowy, ISI Florence i magazyn Casabella, a także stanowił część szerszego projektu “Collodi – Europejska Stolica Kultury”.

Young Architects Competitions jest stowarzyszeniem, którego celem jest promowanie konkursów architektonicznych wśród młodych projektantów. Podstawą filozofii YAC jest poszukiwanie architektoniczne, które nie kończy się wyłącznie na funkcjonalności i aspektach ekonomicznych oraz technicznych. Prawdziwa odpowiedź architektoniczna to mozaika wszystkich takich zagadnień, połączona i ustrukturyzowana pod kontrolą projektanta i jego wrażliwości. YAC ma na celu promowanie współczesnych projektów, które ucieleśniają czasowe i osobiste podejście do przestrzeni architektonicznej.

„Pinokio” to jedna z opowieści, które najbardziej wpłynęły na kulturę i międzynarodową wyobraźnię w ciągu ostatnich dwóch stuleci: Pinokio. Marionetka, która miała stać się chłopcem, sprawiła, że marzyli zarówno dzieci, jak i dorośli wszystkich pokoleń.

W tym kontekście YAC dawał projektantom możliwość stworzenia bezprecedensowego projektu – pierwszej i największej biblioteki dziecięcej inspirowanej bajką o Pinokio. Obiekt w założeniu miał być materializacją dziecięcych marzeń dla milionów turystów, którzy odwiedzą park oraz przyjaznym miejscem spotkań dla lokalnych mieszkańców.

Przesłane prace ocenione zostały przez międzynarodowe jury, w którego skład wchodzili między innymi: Italo Rota, Fabio Novembre, Fedele Canosa (MECANOO Architecten) i Emmanuelle Moureaux, Mario Cucinella.

Uwarunkowania geograficzno-kulturowe

Obszar, którego dotyczył konkurs mieści się w Toskanii w atrakcyjnie położonym wśród wzgórz miasteczku Collodi w którym autor „Pinokia” spędził swoje dzieciństwo. Od nazwy miasta pochodzi także jego pseudonim literacki Carlo Collodi. Prawdziwe nazwisko autora to Carlo Lorenzini. Od 1956 roku działa tu wypełniony rzeźbami i innymi atrakcjami Park dedykowany drewnianej marionetce. Najważniejszym zabytkiem, widocznym z przedmiotowej działki jest usytuowana na górującym nad miastem malowniczym wzniesieniu Villa Garzoni – twierdza obronna z biegiem lat przekształcona w imponującą barokową rezydencję mieszkalną otoczoną pięknymi włoskimi ogrodami z licznymi tarasami i posągami.

Przedmiotowa działka jest w większości obszarem pozbawionym zagospodarowania, a częściowo zabudowana obiektami związanymi z dawną Fabryką Papieru, które należało zachować. Charakterystycznym elementem działki jest przepływająca przez nią niewielka rzeka, która dzieli obszar na dwie części.

Biorąc pod uwagę uwarunkowania geograficzne, ale również aspekty kulturowe i estetyczne głównymi założeniami koncepcji stały się ograniczenie negatywnego wpływu na odbiór wizualny i społeczny nowego budynku, jego powiązanie z otoczeniem oraz zaoferowanie odbiorcy architektury wysokiej jakości, tak, aby jego forma i funkcja ze sobą współgrały.

Krajobraz = Budynek

Projekt był próbą odpowiedzi na pytanie, będące zarazem głównym wyzwaniem projektowym wynikajcym z oczekiwań organizatora, odnoszące się do próby zdefiniowania nowej typologii przestrzeni przyjaznej dla dzieci.

W naszym rozumieniu odpowiedzią na takie wyzwanie jest maksymalnie otwarta, pozbawiona barier architektonicznych, dobrze oświetlona naturalnym światłem dziennym przestrzeń, która posiada dodatkowo charakterystykę naturalnego krajobrazu – tłumaczą autorzy projektu.

Mając na uwadze znaczny rozmiar działki oraz analizując oczekiwany program funkcjonalny zdecydowaliśmy się zaprojektować budynek w oparciu o podział na funkcje administracyjno-wystawiennicze, które miały znaleźć się w bryłach istniejących oraz jak najbardziej otwartą, jednoprzestrzenną i transparentną strefę zasadniczą biblioteki.

Pierwsze szkicowe koncepcje opierały się o zaprojektowanie budynku, który łączyłby ze sobą dwie części miasta, centrum i siedzibą Fondazione Nazionale Carlo Collodi. Ostatecznie, zamiast tworzyć budynek w formie mostu wiszącego nad rzeką, postanowiliśmy włączyć rzekę do wnętrza budynku. Dzięki temu zabiegowi biblioteka staje się naturalną kontynuacją krajobrazu i jego integralną częścią.

Zieloną nawierzchnię skarpy zastępują drewniane płaszczyzny w formie swobodnie wijących się ścieżek i wzgórz, które miejscami tworzą półki na książki lub inne elementy małej architektury. Integracja krajobrazu z budynkiem stała się możliwa dzięki całkowicie przeszklonym ścianom zewnętrznym. Pozwoliło to zatrzeć granicę między tym, co na zewnątrz i wewnątrz. Nad wszystkim zawieszona jest wielopoziomowa, przestrzenna, drewniana struktura zadaszenia, które jest dla nas również istotnym środkiem wyrazu i podkreśla rolę stolarza – rzeźbiarza w procesie realizacji budynku oraz powrót do tradycyjnej formy budownictwa, ale we współczesnym wydaniu.

Powstała w ten sposób przestrzeń kojarzy się z ciepłem i bezpieczeństwem, odwołuje się do aspektów pro-ekologicznych architektury, a także z punktu widzenia założeń konkursu wprowadza oczekiwany walor innego, bajkowego świata. Łagodne kształty nawierzchni mogą stać się miejscem zarówno odosobnienia, jak i integracji dla dzieci i dorosłych. Miejscem zabaw, warsztatów, spotkań, jak i kontemplacji nad lekturą.

Wykorzystana na funkcje administracyjno-wystawiennicze zabudowa pofabryczna poddana została gruntownej renowacji z założeniem niewielkiej rozbudowy w kontynuacji industrialnego i jednocześnie minimalistycznego wyrazu architektury. Na parterze głównej bryły Fabryki Papieru proponowane są funkcje typu audytorium, czy mediateka, a na poszczególnych piętrach, w tym i w kondygnacji podziemnej przestrzenie wystawiennicze, wykorzystujące w miarę potrzeb atrakcyjne i charakterystyczne dla budynku wysokie okna. W podziemiach zaprojektowana została dodatkowo strefa techniczna i garaż na 220 miejsc parkingowych, w tym 18 przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych. Pokryte jednolitym szarym kolorem tynku elewacje wraz z charakterystycznymi dla regionu okiennicami oraz grafitową dachówką stanowią tło dla naturalnego koloru drewna, które stało się wyznacznikiem zarówno dla konstrukcji, jak i estetyki nowego obiektu.

Strefa zasadnicza biblioteki widziana jest, jako jednoprzestrzenna, wysoka bryła – pozbawiona ścian działowych, modularna, rozwiązana konstrukcyjnie w oparciu o siatkę słupów oraz ograniczona szklanymi ścianami osłonowymi. Efektem jest forma, która nie tylko bierze pod uwagę jej bezpośrednie sąsiedztwo, ale także odległe widoki na panoramę miasta z Villa Garzoni w tle.

Place publiczne zostały zaimplementowane na obu końcach głównej osi kompozycyjnej budynku, umożliwiając dostęp do budynku z dwóch stron. Północny plac to naturalne przedłużenie istniejącego Piazza S. Bartolomeo, który znajduje się bezpośrednio przed kościołem Chiesa di Collodi.

Likwidacja wyraźnych barier fizycznych podkreśla nierozerwalny związek między biblioteką a miastem – miejscem narodzin Angeli Orzali, matki Carlo Collodi. Tak jak samo Miasto, prawie 200 lat temu, ukształtowało autora przygód Pinokia, pośrednio nas również ukształtowało.

W pewnym momencie zdajemy sobie sprawę, że dzięki temu niezwykłemu dziedzictwu wszyscy bezwiednie związani jesteśmy z miastem Collodi – dodają na koniec projektanci.