Latawiec – powojenne warszawskie osiedle mieszkaniowe

Latawiec to zabytkowe osiedle mieszkaniowe wybudowane w latach 50. XX w., znajdujące się w dzielnicy Śródmieście w Warszawie. Główną projektantką założenia architektonicznego, którego powierzchnia wynosi około 18 hektarów, była Eleonora Sekrecka. Osiedle było uzupełnieniem Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej i nazywane jest także MDM III. Niektóre jego elementy nawiązują do stylu renesansu. Centralną ulicą osiedla, na której urządzono ośmioboczny plac, jest aleja Wyzwolenia.

Zostało zbudowane w latach 1953–1957 i później było uzupełniane. Powstało w miejscu zabudowy prawie całkowicie zniszczonej w czasie II wojny światowej. Osiedle znajduje się między placem Na Rozdrożu, Trasą Łazienkowską oraz ulicami Marszałkowską, Mokotowską i Koszykową. Zbudowane jest na planie pięciokąta, kształtem przypominającego latawiec, od którego zaczerpnęło nazwę.

Osiedle Latawiec. Widok pl. Na Rozdrożu, wzdłuż alei Wyzwolenia. Fot. Emptywords, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons

Celami przyświecającymi zespołowi autorów projektu, na czele z Eleonorą Sekrecką, miało być odtworzenie zniszczonego fragmentu układu Osi Stanisławowskiej i powiązanie z pobliskimi terenami zielonymi: parkami Ujazdowskim i Łazienkowskim oraz Ogrodem Botanicznym. Za realizację osiedla odpowiadało Przedsiębiorstwo Budownictwa Miejskiego MDM. Budynki mają po sześć i siedem pięter, a na tle ówcześnie budowanych osiedli mieszkania były wyższe i większe. Osiedle było w większości gotowe do zamieszkania w 1955 roku, do 1957 prowadzono jednak jeszcze prace wykończeniowe związane m.in. z tynkowaniem elewacji i układaniem chodników. W 1960 roku dobudowano dwa dodatkowe reprezentacyjne budynki mieszkalne od strony placu Na Rozdrożu autorstwa Zofii Fafius.

Dwa budynki dobudowane w 1960 roku autorstwa Zofii Fafius, o architekturze odmiennej od reszty osiedla, widok od strony fontanny na placu Na Rozdrożu. Fot. Adrian Grycuk, CC BY-SA 3.0 PL, via Wikimedia Commons

Na terenie osiedla znalazły się budynki oświatowe, lokale usługowe i handlowe, jadłodajnia czy dwusalowe kino „Luna”. W centralnej części osiedla znajduje się zielony plac-skwer o ośmiobocznej pierzei, powstały poprzez odsunięcie budynków od alei Wyzwolenia. Ma 70 m szerokości i 215 m długości. Umiejscowione wokół niego budynki mają czerwone, mansardowe dachy, wysokie kominy, lukarny oraz elewacje z brązowych cegieł i jasnego tynku. Plac ten nawiązuje do renesansu francuskiego, w szczególności paryskiego Place des Vosges. Z kolei inspirację jego włoską odmianą można odnaleźć w budynkach na rogu al. Wyzwolenia i ul. Marszałkowskiej.
Osiedle znalazło się na opracowanej przez Stowarzyszenie Architektów Polskich w 2003 roku liście dóbr kultury współczesnej Warszawy z lat 1945–1989 ze względu na wszystkie analizowane wówczas kryteria. W 2015 roku układ urbanistyczny, wraz z pozostałą częścią Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej, został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego.

Źródło: warszawaxxi.blogspot.com

Czytaj też: Architektura | Osiedle | Urbanistyka | Zabytek | Miasto | Warszawa