Nowy dom polskich naukowców. Stacja Polarna na Spitsbergenie

Zofia studiuje architekturę na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu. W ramach obrony przygotowała projekt dyplomowy Stacji Polarnej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza na Spitsbergenie.

Projekt dyplomowy powstał we współpracy z mgr. inż arch Hugonem Kowalskim na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu. Szukając tematu pracy dyplomowej nawiązałam kontakt z jednym z pracowników Wydziału Nauk Geograficznych i Geologicznych na UAM w Poznaniu, który opowiedział mi o istnieniu Stacji AMUPS w jej obecnej postaci i umożliwił kontakt z jej pracownikami oraz uczestnikami wypraw polarnych. Przeprowadziłam z nimi serię wywiadów, dzięki którym udało mi się dokładnie przeanalizować wady i zalety obecnego założenia.

Opisywana stacja polarna jest obiektem działającym w okresie letnim – od trzech do czterech miesięcy, miejscem pobytu tymczasowego pracowników UAM oraz uczestników ekspedycji polarnych – łącznie przebywa w niej około 15 osób, dla których jest mieszkaniem, a także miejscem pracy naukowej. Podczas projektowania obiektu musiałam mieć na uwadze także duże niebezpieczeństwo ze strony niedźwiedzia polarnego (Archipelag Svalbard to miejsce na którym populacja niedźwiedzia polarnego jest większa niż liczba ludzi zamieszkujących wyspę) – między innymi stworzyć możliwość ucieczki na dach (drabiny z koszami ochronnymi) oraz zaplanować sposób zaopatrzenia stacji w niezbędne do funkcjonowania media (działka znajduję się w odległości paru kilometrów od opuszczonego miasta – nie ma możliwości podłączenia do sieci mediów).

Wielkość zespołu budynków kontenerowych wynika z surowych przepisów budowlanych obowiązujących na całym terytorium Svalbardu, a tym bardziej na omawianej działce – ząłączniku F3 do planu zagospodarowania Pyramiden, służącego tylko do “tymczasowych celów badawczych”. Przepisy pozwalają na działanie 8 budynków, bez fundamentów (z uwagi na wieczną zmarzlinę występującą na wyspie) o maksymalnej powierzchni 20 m kw. Z uwagi na fakt, że działka jest współdzielona z czeską stacją badawczą, która zbudowana jest z 4 budynków, polska stacja również ma do dyspozycji maksymalnie 4 formy.

Zaprojektowany moduł o konstrukcji kontenerowej można złożyć na miejscu z części przywiezionych statkiem z kontynentu. Powyższe przepisy dotyczą części stałych, aby zwiększyć rozmiar stacji, wykreować przestrzenie pozwalające na magazynowanie, zaplanowano dodatkowe przestrzenie tymczasowe – montowane i demontowane co roku specjalnie na okres funkcjonowania stacji. To pomieszczenia tworzące się wewnątrz układu (podłoga i zadaszenie tymczasowe – z impregnowanego płótna wykorzystywanego m.in. w kwaterach dla pracowników kopalni w krajach północnych) oraz pomieszczenia dopełniające kształt prostokątu – z uwagi na panującą w nich niższą temperaturę pełnią funkcję przedsionka i pomieszczeń magazynowych. Wykończenie wnętrza na dwa różne sposoby zastosowane jest w zależności od funkcji pomieszczenia. Jednym z nich jest pokrycie powierzchni w kuchni, laboratorium, łazienkach i przedsionkach materiałem GRP – pozwalające na szybkie umycie pomieszczeń bieżącą wodą, a pomieszczenia do dłuższego przebywania dla mieszkańców (kontenery mieszkalne i środkowe pomieszczenie do spędzania czasu) wykończeniem z desek drewnianych. Wnętrza każdego z pomieszczeń zostało uporządkowane i wyposażone w wielofunkcyjne rozwiązania – umożliwiając sprawne funkcjonowanie dużej ilości mieszkańców w małej przestrzeni oraz zapewnienie pomieszczeniom możliwości łatwej reorganizacji (wieszaki na broń w każdym pomieszczeniu, półki na drewno dryftowe, służące również jako ławy do siedzenia, regały w przestrzeniach mieszkalnych, których rozmiar umożliwia zmiany układu pomieszczenia w zależności od zapotrzebowania, kurtyny PCV oddzielające przestrzeń łazienki od laboratorium).

Z uwagi na trudny dostęp do mediów i konieczność oszczędzania wody oraz energii elektrycznej, zaproponowałam umieszczenie suchych toalet kompostujących “biolan Naturum” wykorzystywanych coraz częściej nie tylko w warunkach ekstremalnych ale również gospodarstwach domowych w krajach skandynawskich.

Opisywane projekt jest próbą zachowania aspektu ludzkiego w projektowaniu przy ekstremalnych warunkach podyktowanych przez prawo budowlane i możliwości – ekstremalnie niski metraż, środki finansowe oraz wysoką w kontekście możliwości – ilością osób potrzebujących warunków do funkcjonowania. Towarzyszyło mu wiele kompromisów projektowych i głęboki research na temat projektowania stacji naukowych oraz obiektów będącym miejscem pobytu tymczasowego wielu osób (schroniska, obozy tymczasowe) oraz wykorzystanie moich osobistych doświadczeń zebranych podczas rocznego pobytu na Islandii i mieszkania w zakwaterowaniu pracowniczym. Uzupełnieniem projektu
dyplomowego była praca pisemna “O projektowaniu w warunkach ekstremalnych”.