Park im. Stefana Żeromskiego w Warszawie trafił do rejestru zabytków!

Decyzję podjął Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków, który wpisał Park im. Stefana Żeromskiego do rejestru zabytków nieruchomych.

Park im. Stefana Żeromskiego znajduje się w kwartale ulic Mickiewicza, Krasińskiego, Czarnieckiego i Mierosławskiego. Zajmuje on teren, który pierwotnie stanowił część przedpola Warszawskiej Cytadeli. W tum miejscu w połowie XIX wieku wzniesiono Fort Sokolnickiego, który został rozbudowany w latach 1864-1874. Teren przebudowano w dwudziestoleciu międzywojennym.

W 1925 r. z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Żoliborza, przy poparciu władz rządowych i komunalnych, część terenów pofortecznych została przeznaczona na park dzielnicowy, na potrzeby którego wykorzystano część umocnień ziemnych i fos d. fortu. Projektantem parku był Stanisław Zadora-Życiński, a realizacją kierował Leon Danielewicz ogrodnik miejski, a jednocześnie członek zarządu Towarzystwa Ogrodów Jordanowskich w Warszawie. Prace nad projektem parku trwały w latach 1925-1930, a roboty ziemne rozpoczęto w 1930 r. Niwelację oraz plantowanie terenu wykonywali m.in. bezrobotni skierowani do prac przez Magistrat Miejski. Oficjalne otwarcie parku oraz uroczyste sadzenie drzew (300 klonów) nastąpiło w czerwcu 1932 r.

Park umieszczony w północno-wschodniej części placu Wilsona wizualnie zamyka jego kompozycję. Główne wejście umieszczono u zbiegu ul. Mickiewicza i Krasińskiego. Na terenie parku znajdują się aleje spacerowe, trawniki, place gier i nawet korty tenisowe. Część tego obszaru zadrzewiono, różnice w wysokości terenu zaznaczono wprowadzając schody. Całość tworzy unikalny zakątek zieleni na Żoliborzu.

W 1933 r. przy wale fortecznym z inicjatywy mieszkańców Żoliborza posadowiono kamień upamiętniający 15-lecie odzyskania niepodległości przez Rzeczpospolitą Polską, natomiast w 1936 r. przed głównym wejściem ustawiona została rzeźba autorstwa Henryka Kuny Dziewczyna z dzbanem, potocznie nazywana „Aliną”, a w południowo-wschodniej części parku wodopój z kamienną misą, który obecnie jest wyłączony z użycia.

Mimo działań wojennych zachowała się kompozycja parku, wał forteczny z budowlami ziemnymi oraz baszta, która użytkowana była przez archiwum wojskowe. Renowacja parku nastąpiła w 1945 r., a kolejna modernizacja w 1980-1981 r. według projektu A. Habera. Wymieniono wtedy ogrodzenie z siatki na częściowo murowane i wymieniono latarnie.

Kolejną przebudowę przeprowadzono w latach 2003-2005 według projektu M. Szeniawskiego i W. Trzópka, którzy nawiązali do projektu z dwudziestolecia międzywojennego.

Park im. Stefana Żeromskiego stanowi cenny przykład adaptacji terenów pofortecznych na funkcje społeczne. Po 1918 r. większość dawnych fortyfikacji i koszar zachowało przeznaczenie wojskowe lub ulegało parcelacji na potrzeby mieszkaniowe. W przypadku parku im. Stefana Żeromskiego udało się stworzyć spójną kompozycję parkową, uwzględniającą potrzeby mieszkańców dzielnicy, a jednocześnie doskonale uzupełniającą koncepcję urbanistyczną realizowaną m.in. przez Warszawską Spółdzielnię Mieszkaniową. Wartość artystyczna parku wynika nie tylko z jego kompozycji, ale też ze spójnego połączenia elementów pofortecznych i zieleni komponowanej. Urozmaicona rzeźba terenu została zaakcentowana poprzez umiejętne wprowadzenie alejek i ścieżek, placów oraz roślinności. Czytelna kompozycja parku, zaaranżowana wzdłuż wału fortecznego, harmonijnie łączy XIX-wieczną architekturę militarną z modernistyczną koncepcją zagospodarowania terenów publicznych. Uzupełnieniem zagospodarowania parku są elementy małej architektury, w tym szczególnie rzeźba H. Kuny Dziewczyna z dzbanem, kamienna misa wodopoju, a także głazy pamiątkowe – czytamy na stronie Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Decyzja administracyjna wpisująca park do rejestru zabytków jest ostateczna. Park im. Stefana Żeromskiego został wpisany do księgi rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego pod numerem rejestru A-1578.

Czytaj też: Zieleń | Park  | Warszawa | Zabytek

źródło: Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków