Co za odkrycie! Zeszyty Magdaleny Samozwaniec znalezione w stropie Kossakówki

Zeszyty Magdaleny Samozwaniec odnaleziono w stropie słynnej Kossakówki, która właśnie przechodzi gruntowny remont. Robotnicy remontujący Kossakówkę natrafili na ukryte w stropie klatki schodowej zeszyty szkolne, których właścicielka podpisała się jako Magdalena i M. Kossak. Jak informuje Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa, wszystko wskazuje na to, że należały do młodziutkiej Magdaleny Samozwaniec.

Zeszyty Magdaleny Samozwaniec – kim jest autorka?

Magdalena Samozwaniec de domo Kossak, primo voto Starzewska, secundo voto Niewidowska (1894–1972) była pisarką i felietonistką uznawaną za pierwszą damę polskiej satyry. Pochodziła ze znanej i utalentowanej rodziny Kossaków. Była wnuczką Juliusza Kossaka, córką Marii Kisielnickiej i Wojciecha Kossaka – słynnego malarza batalisty, właściciela remontowanej willi, siostrą Jerzego Kossaka i znanej poetki Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. Debiutowała w 1908 r. humoreską „Wyjazd mamy do miasta” opublikowaną w „Nowinach Krakowskich”. Wydana w 1922 r. książka „Na ustach grzechu. Powieść z życia wyższych sfer towarzyskich”, będąca parodią „Trędowatej”, przyniosła jej literacki sukces. Publikowała w „Bluszczu”, „Tygodniku Ilustrowanym”, „Przekroju”, „Szpilkach”, „Dzienniku Polskim”. Jest autorką m.in. powieści satyrycznej „Wielki Szlem” (1933) czy „Błękitnej krwi” (1954), w której w krzywym zwierciadle ukazała środowisko byłego ziemiaństwa. Wydała wspomnienia o siostrze: „Maria i Magdalena” oraz „Zalotnica niebieska”. Zmarła w 1972 r. w Warszawie, spoczywa na Powązkach.

Zeszyty zostały znalezione przez robotników w poniedziałek, 29 kwietnia, w trakcie remontu klatki schodowej. Były ukryte za deskami w stropie, są w dobrym stanie. Jak informuje Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa (SKOZK) to najprawdopodobniej notatki ze średniego etapu edukacji podstawowej, na co wskazują zarówno przedmioty, jak i zadania zapisane w zeszytach. Niezwykłe znalezisko trafiło pod opiekę konserwatorską. Od konserwatorów będzie zależał powrót zeszytów do Kossakówki – mogą zostać eksponatem w powstającym w tym miejscu muzeum rodziny Kossaków.

Kossakówka – remont

Zabytkowy zespół dworsko-parkowy Kossakówka należy do Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK od końca 2019 roku. Budynek willi wraz z otoczeniem przechodzi właśnie kompleksową renowację. Zamierzeniem Muzeum jest stworzenie w tym miejscu prezentacji dokonań rodziny Kossaków. Remont Kossakówki przywróci budynkowi dawny urok.

Dworek Kossakówka zakupił w 1869 roku nestor rodu Juliusz Kossak i zamieszkał tam wraz z żoną i pięciorgiem dzieci. Całość otoczona była ogrodem, a położenie na obrzeżach miasta i sąsiedztwo pobliskiego parku, czyniło z niej prawdziwie sielską przystań dla artysty Kossaka. Tu stworzył pracownię, tu malował swoje obrazy.

Kossakówka zawsze tętniła życiem. Aż do II wojny światowej była domem otwartym dla inteligencji i sfer artystycznych Krakowa. W roku 1884 willę przejął od ojca syn Wojciech. Od tej pory w Kossakówce były już dwie pracownie dwóch wybitnych polskich malarzy. Troskę o gniazdo rodzinne przejęła po babci Juliuszowej nowa pani Kossakowa – Maria Wojciechowa. Tym samym Kossakówka stała się domem rodzinnym dla następnego pokolenia tej artystycznej rodziny, dzieci Wojciecha: Jerzego Kossaka, Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej i Magdaleny Samozwaniec. W roku 1942 po śmierci Wojciecha dom przejął jego syn Jerzy. Po wyjeździe sióstr mieszkał tam razem z żoną i dziećmi. Po wojnie Kossakówce groziło wyburzenie, ale uchroniła ją postawa żony Jerzego, która wywalczyła uznanie obiektu za pamiątkę narodową. W 1960 roku dworek został wpisany do rejestru zabytków, został wyremontowany, jednak na tym zakończył się protektorat państwa. W latach 80. XX wieku zaczął podupadać.

Willa Kossakówka w 1936 i 2020 roku. Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe i fot. Rafał Sosin

Budynek w 2023 roku oraz na wizualizacji. Źródło: Zygmunt Put, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons i LEM Studio Architektoniczne

Wykonawcą prac jest ARCO System. W budynku planowana jest wymiana wszystkich stropów i wyrównanie poziomu podłóg. Ze względu na to, że w dworku zachowało się stosunkowo niewiele oryginalnych elementów, podjęto decyzję, że należy uratować wszelkie pozostałości dawnego wyposażenia. W ramach prac zostaną usunięte wtórne ściany działowe, które w chaotyczny sposób zmieniły układ pomieszczeń. Obiekt zyska nową stolarkę okienną i drzwiową na wzór historycznej, nową elewację oraz dach. Ogród Kossakówki zostanie zaaranżowany według projektu opartego na materiałach historycznych i uzgodnionego z Małopolskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.

Remont dworku współfinansowany jest ze środków Gminy Miejskiej Kraków, Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa, Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa oraz Fundacji Orlen. Pomieszczenia odremontowanej Kossakówki poświęcone będą poszczególnym członkom rodziny Kossaków zamieszkującym dawną willę. Oprócz wystaw stałych prezentujących dorobek twórczy artystycznej rodziny, w przestrzeniach przeszłego muzeum będą miały miejsce wystawy czasowe. Czytelnikom udostępniona zostanie biblioteka, której księgozbiór jest obecnie kompletowany. W powstającym oddziale MOCAK-u planowana jest szeroko zakrojona działalność edukacyjna, obejmująca oprowadzania, warsztaty, lekcje muzealne oraz spotkania.

Źródło: Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK

Czytaj też: Architektura | Renowacja | Miasto | Kraków | Architektura w Polsce | Wille i rezydencje

Temat: Ruszył remont Kossakówki – gniazda rodzinnego słynnej krakowskiej rodziny artystów