Słynna kamienica w centrum Warszawy zyskała status zabytku!

Wojewódzki Konserwator Zabytków dokonał nowego wpisu do rejestru. Zabytkiem stała się kamienica przy ulicy Nowy Świat 15/17 w centrum Warszawy, która posiada wartości artystyczne, historyczne i naukowe.

Budynek pod adresem Nowy Świat 15/17 powstał w latach 1948 – 1951 według projektu Zygmunta Stępińskiego i Mieczysława Kuźmy na miejscu dwóch kamienic zniszczonych w czasie II wojny światowej. Jak relacjonowano w ówczesnej prasie („Stolica”, 1948, nr 31): „trzeba było wznieść taki dom, który by z jednej strony harmonizował z zabytkową zabudową Nowego Światu, z drugiej nawiązywał w odpowiedni sposób do współczesnej wysokiej, bo pięciopiętrowej zabudowy Alei”. Budynek wpisywał się w realizowany przez ówczesne władze program ideowy, w założeniu miał to być „gmach godny wielkiego dzieła jakie prowadzi naczelna Rada odbudowy Warszawy”, co znalazło odzwierciedlenie w inskrypcji wykutej na elewacji budynku od strony Al. Jerozolimskich „CAŁY NARÓD BUDUJE SWOJĄ STOLICĘ”.

Ze względu na eksponowaną lokalizację budynkowi nadano propagandowy charakter, a jego rangę podkreślono poprzez umieszczenie w nim tymczasowo Naczelnej Rady Odbudowy m.st. Warszawy. Na parterze zaprojektowano przestrzeń kawiarnianą z tarasem do lokalizacji ogródka letniego, na piętrze salę zebrań, w piwnicy przestrzeń wystawową. Nie zrealizowano zamierzeń zakładających usytuowanie przed budynkiem grupy rzeźbiarskiej upamiętniającej zamach na Niemców w „Cafe Clubie” oraz uzupełnienie otoczenia budynku o zieleń projektowaną.

Po oddaniu obiektu do użytku w 1950 r. był on czasowo wykorzystywany przez Związek Zawodowy Pracowników Kultury i Sztuki, ostatecznie stał się siedzibą otwartego 22.07.1951 r., jednego z pierwszych w Warszawie, Klubu Międzynarodowej Prasy i Książki. Na parterze zaaranżowano kawiarnię z księgarnią, na piętrze czytelnię z wypożyczalnią czasopism oraz salę odczytową. Wnętrza zaprojektowano z rozmachem zdobiąc je sztukateriami oraz freskami ukazującymi nową Warszawę (obecnie znane jedynie z fotografii archiwalnych). Dodatkowo wnętrza wyposażono w gustowne meble (niezachowane). W 1952 r. podjęto decyzję o umieszczeniu na elewacji nadwieszonego łącznika dekoracji rzeźbiarskiej pt. „Odbudowa Warszawy” autorstwa Adama Smolany z Sopockiej Szkole Sztuk Plastycznych, od projektu tego jednak odstąpiono ograniczając się wówczas do montażu tablicy upamiętniającej zamach w „Cafe Club” – przypomina prof. dr hab. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Pod koniec lat 50. XX w. nieruchomość przekazano pod zarząd Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa – Książka – Ruch”. W latach 60. XX w. powrócono do pomysłu wykonania dekoracji artystycznej na ścianie łącznika związanej z historią miasta i budynku. Mozaika autorstwa Władysława Zycha, wykonana po jego śmierci przy udziale Wandy Zych i Jędrzeja Krysińskiego, zrealizowana został ze środków Społecznego Funduszu Odbudowy Stolicy (SFOS), a jej uroczyste odsłonięcie nastąpiło dn. 21.07.1964 r. W związku z realizacją mozaiki ukazującej grupę zamachowców konieczny był demontaż dekoracyjnego kartusza z syreną, który przeniesiony został nad wejście do budynku od strony ul. Nowy Świat.

Kamienica w centrum Warszawy cechuje się walorami artystycznymi, które widać w elewacji. Część narożna to przykład realizacji w duchu socrealizmu. Prostotę i surowość prostopadłościennej bryły dopełniono detalem architektonicznym w postaci profilowanych gzymsów, medalionów z płaskorzeźbionymi popiersiami, ryflowanych płycin podokiennych, obramień drzwi i okien. Istotnym uzupełnieniem architektury budynku jest nadwieszony łącznik wsparty na kolumnach, dekorowany wysokiej wartości artystycznej mozaiką ścienną.

Znaczną wartość artystyczną posiada również mozaika autorstwa Władysława Zycha. Artystyczna dekoracja, zaplanowana w oryginalnym projekcie budynku, wykonana została dopiero w 1964 r., ale już w formach zrywających z konwencją realizmu socjalistycznego. Jest to jedna z czołowych realizacji Władysława Zycha, którego kompozycje znalazły się w tak prestiżowych obiektach jak gmach Sejmu RP (oprawy zegarów) czy Dom Chłopa (mozaiki na elewacji). Mozaika podnosi również wartość historyczną miejsca upamiętniając zamach Gwardii Ludowej na Cafe Club z lat 1942-43.

Czytaj też: Zabytek | Warszawa | Kamienica | Mozaika | whiteMAD na Instagramie

źródło: Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków