Śniadeckich 23 w Warszawie – efektowna kamienica Mariana Kontkiewicza

Kamienica stojąca pod adresem Śniadeckich 23 w Warszawie została wybudowana w 1913 r. dla architekta Mariana Kontkiewicza, który samodzielnie wykonał jej projekt. W czasie II wojny światowej budowla została uszkodzona i nie odbudowano już wieńczącego ją, wysokiego mansardowego dachu. W 1996 r. odbył się remont elewacji i odtworzenie detali oraz balkonów w kamienicy.

Marian Kontkiewicz podjął się niełatwego zadania: stworzenia budynku na specyficznej kształtem parceli, umiejscowionej pomiędzy dwiema innymi kamienicami i dodatkowo ograniczonej dwiema ulicami. Oryginalny projekt zakładał budowę neobarokowej, kilkupiętrowej kamienicy z wysokim parterem i zwieńczeniem w postaci mansardowego dachu.

Śniadeckich 23 widziana od Nowowiejskiej. Fot. whiteMAD/Mateusz Markowski

Zarówno od strony dzisiejszej Nowowiejskiej (niegdyś 6 Sierpnia), jak i Śniadeckich (Kalikstra), elewację kamienicy przecinały liczne zdobienia z długimi na szerokość budynku balkonami. Wśród detali architektonicznych można znaleźć również gzymsy koronujące, girlandy kwiatowe i dekoracje z motywem liści akantu. Od strony ulicy Śniadeckich umiejscowiono tablicę z imieniem i nazwiskiem architekta oraz datą powstania kamienicy. Na uwagę zasługuje zdobienie głównego wejścia. Pomiędzy dwoma rogami obfitości umiejscowiono głowę kobiety, z której twarzą wiąże się ciekawa historia.

Widok z placu Politechniki w 1939 i 2024 r. Źródło: Narodowy Instytut Dziedzictwa i whiteMAD/Mateusz Markowski

Śniadeckich 23 w 1986 i obecnie. Źródło: Narodowy Instytut Dziedzictwa i whiteMAD/Mateusz Markowski

W XIX-wiecznym Paryżu wyciągnięto z wód Sekwany ciało młodej dziewczyny. Zostało ono wystawione na widok publiczny, co miało na celu pomóc zidentyfikować zmarłą osobę. Jej tożsamości nigdy jednak nie ustalono. Legenda mówi, że jeden z patologów badających ciało tak zachwycił się rysami kobiety, że postanowił zrobić gipsowy odlew jej twarzy. Stworzona maska stała się na tyle popularna, że w niedługim czasie zaczęto sprzedawać jej reprodukcje. Twarz dziewczyny stała się jednym z nieoficjalnych symboli Paryża w całej Europie. Po latach, w 1957 roku postanowiono stworzyć manekina do nauki sztucznego oddychania. Na wzór wybrano twarz nieznajomej dziewczyny z Sekwany. Od 1960 roku „Rescue Anne” wykorzystywana jest na całym świecie do nauki resuscytacji krążeniowo-oddechowej, co czyni ją najczęściej całowaną twarzą na Ziemi. Stanisław Kontkiewicz – ojciec Mariana – w 1882 roku przywiózł z wakacji we Francji reprodukcję maski słynnej topielicy. Podczas projektowania swojej kamienicy, 28-letni Marian zdecydował się uwzględnić ją w swoim projekcie.

Śniadeckich 23, widok od Nowowiejskiej w 1986 i obecnie. Źródło: Narodowy Instytut Dziedzictwa i whiteMAD/Mateusz Markowski

Śniadeckich 23, widok od Nowowiejskiej w 1983 i obecnie. Źródło: Spotkania z Zabytkami i whiteMAD/Mateusz Markowski

Wejście główne do kamienicy wyłożono marmurem i bogato ozdobiono dekoracjami sztukatorskimi. Dzięki trzem lustrom wnętrze zostało optycznie powiększone i robi duże wrażenie. Główna klatka schodowa ma trójkątny kształt. W duszy schodów umiejscowiono szyb windowy. Oryginalna winda miala kształt trapezu, wyłożona była mahoniem i przeszklona kryształowymi szybami. Niestety, nie przetrwała do dzisiejszych czasów. Stopnie schodów wyłożono marmurem, niegdyś pokrywał je czerwony dywan. Posadzkę półpięter i pięter wyłożono zaś prostymi, beżowo – szarymi płytkami. Wszystkie lokale były wyposażone w centralne ogrzewanie, kuchnie gazowe oraz osobną łazienkę i toaletę.

Wejście do kamienicy w 1986 i obecnie. Źródło: Narodowy Instytut Dziedzictwa i whiteMAD/Mateusz Markowski

Ślady kul na fasadzie kamienicy przy ul. Śniadeckich 23 w 1983 i obecnie. Źródło: Spotkania z Zabytkami i whiteMAD/Mateusz Markowski

W latach 20. XX wieku kamienica została sprzedana Józefowi Mineyko. Ulica Śniadeckich niemal w całości, przez 63 dni wchodziła w skład terenu opanowanego przez powstańców warszawskich z 3. Batalionu Pancernego Armii Krajowej „Golski”. W pierwszych dniach powstania tuż pod kamienicą postawiono barykadę. Budynek był kilkakrotnie ostrzeliwany, o czym przypominała przez lata elewacja, gęsto pokryta śladami po kulach i pociskach. Po kapitulacji powstania, Niemcy przystąpili do dewastacji okolicy. Kamienica Kontkiewicza uległa wówczas częściowemu zniszczeniu.

Tabliczka z nazwiskiem autora w 1986 i obecnie. Źródło: Narodowy Instytut Dziedzictwa i whiteMAD/Mateusz Markowski

Okna od Nowowiejskiej w 1986 i obecnie. Źródło: Narodowy Instytut Dziedzictwa i whiteMAD/Mateusz Markowski

Gdy w 1945 roku jej mieszkańcy wrócili do Warszawy, zastali budynek w opłakanym stanie. Brak było mu mansardowego dachu, a stropy do trzeciego piętra były przebite. Kamienicę udało się odremontować. Odbudowano zawalone piętra od strony ul. Nowowiejskiej i naprawiono przebite kondygnacje. Zrezygnowano jednak z odtworzenia części długich balkonów i mansardowego dachu.

W późniejszych, powojennych latach w upaństwowionej kamienicy doszło do szeregu niekorzystnych zmian, takich jak wtórny podział lokali, pozbycie się części dekoracyjnych elementów wnętrza i efektownej windy. Na zewnątrz zachowały się oryginalne detale architektoniczne, które po renowacjach możemy podziwiać do dziś.

Źródło: fotografiawarszawy.com, odkrywcawarszawy.blogspot.com

Czytaj też: Kamienica | Warszawa | Architektura w Polsce | Ciekawostki | whiteMAD na Instagramie