W czasie II wojny światowej ziemianie, wraz z ich kulturą i dobytkiem gromadzonym często od pokoleń, stali się obiektem wielkiej nienawiści okupantów. Z niezliczonej ilości dworów i pałaców wiele nie przetrwało wojny. Spłonęły lub zostały celowo zdewastowane. Ocalałe obiekty wcale nie były bezpieczne, gdyż w czasach PRL ulegały dalszej degradacji. Dobra materialne grabiono, majątki parcelowano, a opuszczone rezydencje zamieniano w magazyny, biurowce, szkoły czy budynki wielorodzinne, dewastując ich bryłę i wnętrza. Po latach braku remontów i należytej opieki budynki te chyliły się ku upadkowi, aż w końcu znikały z polskiego pejzażu. Podobny los spotkał dwór Kwileckich w Koninie.
Maliniec jest obecnie dzielnicą miasta Konina. Aż do lat 70. XX w. stanowił oddzielną wieś, która pierwszy raz została wspomniana w źródłach z 1384 roku. Wchodziła wtedy w skład dóbr należących do właścicieli zamku w Gosławicach. Przez wieki zamek wraz z dobrami przechodził z rąk do rąk, aż na początku XIX w. trafił w posiadanie rodziny podkonińskich ziemian – Kwileckich herbu Belina.
Dwór w latach 30. XX w.
Wspomniany zamek, sięgający początkami XIII w., przez lata popadał w coraz większą ruinę, aż w połowie XIX w. zdecydowano, że nie nadaje się do dalszego zamieszkiwania. Wobec tego Kwileccy przenieśli się do dworu, który stał nieopodal zamku. Niestety, wkrótce potem budynek uległ zniszczeniu i rodzina musiała ponownie szukać nowej siedziby. Wybrali na nią XIX-wieczną (zbudowaną zapewne na bazie starszego budynku) rządcówkę stojącą w Malińcu, która po przystosowaniu do potrzeb jej nowych lokatorów została nazwana dworem. Mieczysław Kwilecki był szóstym i ostatnim z hrabiów Kwileckich, którzy byli właścicielami tych licznych i rozległych posiadłości. W skład olbrzymiego, bo liczącego aż około 10,5 tys. ha majątku, wchodziły wsie z folwarkami, gorzelniami i browarem, a także wiatraki, młyn oraz wiatrak holenderski. W 1921 roku hrabia poślubił Marię Różę Emilię hr. Zamojską h. Jelita i miał z nią czworo dzieci. Mężczyzna posiadał wybitne zasługi, bowiem był powstańcem wielkopolskim, uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej, a także adiutantem gen. J. Hallera. Stara rządcówka, choć została rozbudowana i dostosowana do potrzeb nowych lokatorów, nie była wygodna i dość reprezentacyjna, toteż Kwileccy w okresie międzywojennym rozbudowali posiadłość. Do starszej części południowej dostawili poprzecznie piętrowe skrzydło z wejściem od północy, osłoniętym gankiem z dwiema kolumnami podtrzymującymi balkon. Ta część dworu posiada pseudobarokowe szczyty wieńczące boczne elewacje, natomiast starsza część posiadała cechy skromnego klasycyzmu, dziś już niemal niewidoczne. W planach była jeszcze budowa bliźniaczego, nowego skrzydła od południa, ale do realizacji tych planów nigdy nie doszło. Po wybuchu II wojny światowej rodzina została wysiedlona z dworu, a majątek przeszedł w ręce Niemców. Głowa rodu, Mieczysław Kwilecki, został osadzony w obozie w Starobielsku, gdzie w kwietniu 1940 roku został zamordowany w siedzibie NKWD w Charkowie. Pochowano go właśnie tam, na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu na Piatichatkach. W tym samym roku żona hrabiego, Maria Róża Kwilecka, została zatrzymana przez Gestapo i umieszczona w obozie koncentracyjnym w Ravensbrück. Rok później została z niego zwolniona dzięki staraniom rodziny, lecz zginęła w tragicznych okolicznościach zaledwie trzy lata później.
Dwór Kwileckich w Koninie w latach 30. XX w. i obecnie.
Ok. 1930 roku i współcześnie, zdjęcie archiwalne: Paulina Maciejewska.
Dwór w roku 1931 i 2022.
Syn hrabiego, Stefan Kwilecki z żoną w latach 60. XX w. podczas odwiedzin dworu oraz to samo miejsce obecnie.
Pod koniec wojny budynek dworu został zdewastowany przez Niemców, a następnie splądrowany przez czerwonoarmistów. Później całość dóbr, należących do Kwileckich od pokoleń, zabrał i rozparcelował Skarb Państwa. Park podworski, otaczający niegdyś siedzibę Kwileckich, został poprzecinany nowo wytyczonymi ulicami i zatracił swoje walory. W 1945 roku dzieci Marii Róży i Mieczysława Kwileckich wróciły na krótko do Malińca, ale ostatecznie postanowiły opuścić rodzinne strony. Przejęty przez państwo dwór początkowo służył jako biuro miejscowego PGR i budynek mieszkalny. Pod koniec lat 50. umieszczono w nim przedszkole i szkołę istniejącą tam do końca lat 80. XX w. Następnie zespół dworski wraz z parkiem zostały przekazane Hucie Aluminium „Konin”, która zobowiązała się przeprowadzić remont pod okiem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i miejskiego architekta. W części dworu, gdzie funkcjonowała szkoła, planowano otworzyć ośrodek szkoleniowy. Niestety, do remontu nie doszło, gdyż odpowiedzialny za całe przedsięwzięcie dyrektor uległ poważnemu wypadkowi, przez co zaniedbał sprawy związane z dworem. Ponadto okazało się, że budynek jest w kiepskim stanie technicznym, co tylko pogorszyło jego sytuację. Wkrótce potem nadeszły przemiany ustrojowe i gospodarcze, a o dworze zapomniano. Budynek od niemal trzech dekad stoi pusty i popada w coraz większą ruinę. Zawaleniu uległa większość stropów w piętrowej dobudówce, częściowo runął również dach nad niższą częścią. Potomkowie rodu Kwileckich rozpoczęli starania o zwrot zagrabionego przed dekadami majątku. Część obiektów udało im się odzyskać, jednak obecnie nie wiadomo, na jakim etapie jest cały proces.
Zawirowania II wojny światowej, a potem decyzje kolejnych władz i właścicieli doprowadziły do upadku kwitnącego niegdyś majątku, należącego do jednych z najbogatszych ziemian w okolicy. Auta jadące trasą z Konina do Ślesina bezwiednie mijają dogorywający maliniecki dwór, ukryty wśród drzew i krzewów zdziczałego parku. Dziś już mało kto pamięta o dziejach rodziny Kwileckich i ich dawnych rozległych włościach.
Spodobał Ci się ten temat? Znajdziesz u nas więcej historii związanych z polskimi zabytkami! To może Cię zainteresować:
– PERŁA WARSZAWSKIEGO KLASYCYZMU – PAŁAC NA WYSPIE W ŁAZIENKACH KRÓLEWSKICH
– PAŁAC BLANKA W WARSZAWIE – REZYDENCJA STOŁECZNEJ BURŻUAZJI
– NIEDOCENIONE PIĘKNO: PAŁAC KRONENBERGA W WARSZAWIE
Czytaj też: Zabytek | Architektura
Archiwalne zdjęcia opublikowane w niniejszym artykule udostępniła Pani Magdalena Kwilecka, a ja użyłem ich za zgodą Pana Roberta Olejnika, za co serdecznie dziękuję.
Temat: Dwór Kwileckich w Koninie. Od powstania do upadku zabytkowej posiadłości.
Źródła: lm.pl, polskiezabytki.pl, polska1918-89.pl, facebook/dworyipalacewielkopolski, Google Earth, domena publiczna
Zbudowany został w 1933 roku. Dom Aleksandry lljinienė w Kownie w Litwie to jeden z…
Bagno Shreka, dom Barbie, latający dom z filmu Odlot, a może Dom Ojca Chrzestnego? Wybór…
Po latach wrócił pomysł budowy podmorskiego połączenia, dzięki któremu koleją dostaniemy się do Afryki. Hiszpanię…
Identyfikacja wizualna Nagrody Literackiej Gdynia została zaprojektowana przez polską pracownię TOFU Studio. O pracowni pisaliśmy…
Wyróżnienia must have przyznawane są już od 2011 r. Trafiają one do polskich firm, projektantów…
W wolnym czasie można robić różne rzeczy, a szczególnie gdy jest ładna pogoda. Aktywne spędzanie…
Ta strona korzysta z pliki cookie, dzięki którym informacje są przechowywane na Twoim komputerze. Pozostawanie na tej stronie oznacza wyrażenie zgody na wykorzystywanie plików cookie.
Dowiedz się więcej