Dom Bractwa Czarnogłowych – odbudowa jednego z symboli Rygi

Dom Bractwa Czarnogłowych, znany również jako „Melngalvju nams”, jest jednym z najbardziej fascynujących zabytków w Rydze. Budynek ten został po raz pierwszy wzmiankowany w dokumentach historycznych w 1334 roku, ale w rzeczywistości jest znacznie starszy. Podczas II wojny światowej budynek został niemalże całkowicie zniszczony. Odbudowa rozpoczęła się w drugiej połowie lat 90. XX wieku i za jej sprawą ten cenny zabytek wrócił na mapę miasta.

Budynek był po raz pierwszy wspomniany w 1334 r. jako „Nowy Dom Wielkiej Gildii”. Służył zarówno kupcom, jak i innym obywatelom Rygi, których większość była wówczas niemieckojęzyczna. Odpowiadał on swą funkcją Dworom Artusa, wznoszonym w tamtych czasach w innych miastach hanzeatyckich.

Budynek obecnie. Fot. Zairon, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons

W 1447 r. Rada Miejska Rygi wynajęła największą, paradną salę na piętrze budynku Bractwu Czarnogłowych. Bractwo działało od połowy XIV w. w całej Liwonii. Była to pierwotnie organizacja typu paramilitarnego, nastawiona na ochronę, a nawet czynną obronę handlowych interesów jej członków. Skupiała młodych, nieżonatych kupców (czasem również przedstawicieli innych „wolnych” zawodów), głównie pochodzenia niemieckiego. Patronem bractwa został święty Maurycy (męczennik), którego w ikonografii przedstawiano jako postać o ciemnej karnacji. Jego symbol, głowa Maura, wszedł do herbu Czarnogłowych. Przez kilka wieków ich stowarzyszenie posiadało znaczący wpływ na gospodarczy i społeczny rozwój miasta.

Ryski Rynek z budynkiem bractwa w 1816 roku. Źródło: Carl Traugott Fechhelm (1748-1819), Public domain, via Wikimedia Commons

Architektoniczna ranga budynku w miejskiej zabudowie wzrosła, gdy na przełomie XVI i XVII w. został on przebudowany, uzyskując ceglaną, bogato zdobioną, manierystyczną fasadę na wzór niderlandzko-flamandzkich domów cechowych. Nazwa „Dom Czarnogłowych” pojawiła się po raz pierwszy w 1687 roku, ale dopiero w 1713 roku przeszedł on na własność Bractwa. W 1895 r. Bractwo zakończyło działalność jako korporacja handlowa, stając się czymś w rodzaju stowarzyszenia społecznego i klubu, zrzeszającego niemieckojęzycznych mieszkańców miasta. Dom pozostawał jego własnością aż do wcielenia Łotwy do Związku Radzieckiego i wyjazdu stąd Niemców w 1940 r. Przez długie lata wnętrza Domu Czarnogłowych były najbardziej paradnymi pomieszczeniami w mieście. Bywali w nich carowie rosyjscy, królowie Szwecji, liczni książęta.

Budynek na pocz. XX w. i obecnie, po odbudowie. Fot. Zairon, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons i Public domain, via Wikimedia Commons 

Dom Czarnogłowych został poważnie zniszczony podczas II wojny światowej, kiedy wojska niemieckie ostrzeliwały Rygę. W 1948 roku pozostałe ruiny decyzją władz radzieckich wysadzono w powietrze – nie tylko z powodu dużych zniszczeń budynku, ale także z powodów ideologicznych. Teren po budynku został włączony do znacznie powiększonego placu ratuszowego, obsiany trawą i pozostał niezagospodarowany do 1993 roku. Dopiero wtedy, już w niepodległej Republice Łotewskiej, w ramach przygotowań do obchodów 800-lecia miasta, postanowiono go odbudować. W ciągu czterech lat (1995–1999) budynek został odtworzony kosztem ok. 4 mln łatów.
Odbudowa była przeprowadzona w taki sposób, aby przywrócić budowli jak najwięcej oryginalnych elementów. Dzięki temu Dom Bractwa Czarnogłowych jest dziś żywym symbolem wytrwałości i niezłomności Rygi. Na zewnątrz dominuje gotyk, ale wnętrza prezentują niezwykłą mieszankę stylów z różnych epok.

Źródło: stoliceeuropy.com, otobilety.pl

Czytaj też: Architektura | Elewacja | Zabytek | Historia | Łotwa | Ciekawostki