Nieistniejące w Poznaniu: Most Chwaliszewski i dawne koryto Warty

W powojennych latach w polskich miastach zrealizowano wiele spektakularnych inwestycji. Zniszczone wojną ośrodki miejskie były doskonałym miejscem do rozwinięcia skrzydeł dla ambitnych architektów i inżynierów z wizjami. Poznań był jednym z takich miast.

W latach 60. władze Poznania zdecydowały zrealizować planowane już od początku XX wieku, (kiedy Poznań znajdował się pod zaborem pruskim) kontrowersyjne plany zasypania dotychczasowego koryta przepływającej przez miasto rzeki Warty i odsunięcia jej na wschód. Miasto było bowiem od wieków cyklicznie zalewane przez powodzie, pomysł ten miał temu zapobiec. W 1964 roku przystąpiono do likwidacji tzw. zakola chwaliszewskiego i pogłębiania koryta ulgi między Chwaliszewem a Ostrowem Tumskim, którym miała popłynąć rzeka. Wkrótce potem, w 1968 roku zniknął też most Chwaliszewski, który od średniowiecza był częścią trasy łączącej Stary Rynek i katedrę.

Most Chwaliszewski przed 1910 rokiem po lewej stronie zachodnia zabudowa nabrzeża Warty. źródło: cyryl.poznan.pl 

Pierwszy znany wizerunek drewnianego mostu pochodzi z roku 1618. Po spaleniu go przez Szwedów w 1704 roku postawiono zastępczy most, na południe od starego. Od roku 1771 do 1913 most Chwaliszewski był jedyną „cywilną” przeprawą przez Wartę. Ostatnią drewnianą konstrukcję mostu wzniesiono w roku 1808. Pośrodku stał drewniany krzyż, znany nam do dziś jako krzyż chwaliszewski. Liczącą 60 metrów długości przeprawą rocznie przejeżdżało niemal 200 tysięcy koni i wozów, za co pobierano opłatę.

Od roku 1818 zaczęto prowadzić na moście badania stanu rzeki. W 1878 nastąpiła rewolucja w historii mostu, kiedy to wykonano żelazną dwuprzęsłową przeprawę, która zyskała elektryczne oświetlenie. Początkowo nawierzchnię wykonano z drewnianych kostek brukowych, co miało tłumić hałas przejeżdżających tamtędy pojazdów. Przez most wiodła linia tramwaju konnego, a później tramwaju elektrycznego. 

W 1939 roku wycofujące się oddziały polskie wysadziły zachodnie przęsło mostu, które następnie prowizorycznie odbudowano. W roku 1945 zniszczony został cały most, kiedy Niemcy wysadzili zachowane przęsło, które przetrwało początek wojny. W latach powojennych zaczęła się postępująca agonia przeprawy przez rzekę w tym miejscu. Most co prawda odbudowano ale już bez torowiska tramwajowego. Bardziej znaczące stały się inne poznańskie przeprawy. Most Chwaliszewski przetrwał do 1968 r.

Kiedy stare koryto Warty zasypano, przestał być potrzebny. Dziś nie został po nim żaden ślad. Istniejącymi za to pozostałościami po dawnym przebiegu Warty są fragmenty muru oporowego wybudowanego wzdłuż koryta oraz pusta przestrzeń, gdzie zlokalizowano parking, a niedawno oddano do użytku park. Wciąż stoi też chwaliszewski krzyż.

Czytaj też: Poznań | Historia | Zabytek | Polska | Ciekawostki | Urbanistyka |

Źródła: poznan.wikia.org, NAC, Biblioteka Raczyńskich, poznan.naszemiasto.pl, poznan.wyborcza.pl, CYRYL, MKZ w Poznaniu