Decyzję o wpisie mozaiki podjął Jakub Lewicki Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków. Mozaika Domicelli Bożekowskiej znajduje się na terenie dawnej Spółdzielni Inwalidów „Saturn” przy ul. Rezedowej 19 w Warszawie.
O tej mozaice pamiętało już niewielu warszawiaków. Zwłaszcza, że dostęp do niej jest nieco utrudniony. Spółdzielnia Inwalidów „Saturn” powstała w 1950 roku i działała 60 lat. Przez ten czas zatrudniała osoby niepełnosprawne, w tym kombatantów wojennych. Spółdzielnia specjalizowała się w produkcji artykułów gumowych wytwarzanych z lateksu. Produkowane tam zabawki i przedmioty użytku codziennego kojarzyła większość mieszkańców PRL.
W roku 1965 przeniesiono spółdzielnię do nowo wybudowanej siedziby – parterowych budynków przy ul. Rezedowej 19 na Marysinie Wawerskim. To tu jedną z elewacji hali produkcyjnej Domicella Bożekowska, na zamówienie spółdzielni, ozdobiła monumentalną barwną mozaiką. Rzeźbiarka, absolwentka ASP w Warszawie oraz Krakowie w pracy nawiązała do nazwy spółdzielni.
Kolorowe dzieło ma pięć metrów długości i znajduje się na ścianie jednej z hal produkcyjnych, wzniesionych z szarej cegły. Mozaika podzielona jest na sześć pól tematycznych, rozdzielonych ciemnymi pasami tesser. Mozaikę zbudowano z wielokształtnych, samodzielnie wykonanych tesser oraz kwadratowych płytek, które zostały ułożone na betonowych płytach, zamontowanych na elewacji. To bogate dzieło bo artystka przedstawiła tu sceny o tematyce animalistycznej, magicznej, alchemicznej oraz astrologicznej. Czujne oczy dostrzegą między innymi znaki zodiaku, gwiazdozbiór, planety, zwierzęta i czarnoksiężnika. To charakterystyczne dla twórczości artystki motywy.
Monumentalna mozaika pochodząca z lat 60. XX w., zlokalizowana przy ul. Rezedowej 19, wpisuje się w nurt „humanizacji” przestrzeni przemysłowych, którego założeniem było wyjście ze sztuką współczesną na zewnątrz galerii sztuki, a także podnoszenie kultury i standardu pracy tzw. klasy robotniczej. Powodem upowszechnienie okładziny ceramicznej w tego typu realizacjach była jej trwałość oraz niski koszt materiałowy. Tego typu realizacje pojawiały się w latach 60. i 70. XX w. w ikonicznych realizacjach architektonicznych nurtu tzw. modernizmu powojennego na terenie Warszawy, jednak obecnie kompozycja z elewacji hali nieistniejącej Spółdzielni Inwalidów „Saturn” jest jedynym przykładem mozaiki zewnętrznej związanej z przestrzenią przemysłową na terenie dzielnicy Wawer. Tym samym stanowi cenny relikt plastyki o charakterze użytkowym obszaru Marysina Wawerskiego oraz element historii dzielnicy – czytamy w komunikacie wydanym przez konserwatora zabytków.
Dzieło wpisano do rejestru ze względu na wartość artystyczną, na którą wpływa też poziom jego wykonawstwa i rzemieślniczego opracowania. Autorka od podstaw zrealizowała zamówienie spółdzielni samodzielnie – osobiście wypaliła ceramikę i ułożyła ją na systemie z płyt betonowych, umożliwiającego sprawne złożenie i montaż monumentalnej dekoracji na elewacji.
Mozaika Domicelli Bożekowskiej należy tym samym do niewielkiej grupy wysokiej jakości realizacji artystycznych znajdujących się w przestrzeniach przemysłowych i produkcyjnych, a jego wartość jest tym większa, iż w okresie przemian ustrojowych wiele z tego typu realizacji zostało zniszczonych wraz z likwidacją obiektów przemysłowych.
Czytaj też: Zabytek | Warszawa | Mozaika | Sztuka | Ciekawostki
