Przed II wojną światową w Warszawie było wiele pięknych i reprezentacyjnych budowli. Sześć ciężkich lat wojny pozostawiło stolicę obróconą w morze ruin. Wiele miejsc nigdy nie odzyskało przedwojennego wyglądu. Odbudowano niewielki procent, głównie najważniejsze zabytki oraz obiekty, które nadawały się do użytku, gdyż głód lokalowy był ogromny. Jednym z najbardziej zniszczonych miejsc był plac Krasińskich, gdzie w ruinę obrócono niemal całą zabudowę. Po wojnie odbudowano tam jedynie najważniejszy zabytek – pałac Krasińskich. Pozostałości innych budynków rozebrano, wskutek czego zniknął bardzo charakterystyczny i wyjątkowy w skali całej Warszawy element – przejazd w oficynie pałacu Krasińskich.
Plac Krasińskich powstał w miejscu otoczonego murem dziedzińca pałacu Krasińskich. Po zakupieniu gmachu w 1765 roku przez I Rzeczpospolitą plac stał się przestrzenią publiczną.
Pałac Krasińskich zaprojektowano w drugiej połowie XVII wieku. Zastosowano tam założenie znane jako entre cour et jardin – z ogrodem po jednej stronie budowli, a dziedzińcem z drugiej.
W dobie Królestwa Polskiego odbywały się tam w latach 1827–1828 posiedzenia sądu sejmowego. W latach 1917–1939 był siedzibą Sądu Najwyższego, Sąd Okręgowy ulokowano natomiast w oficynie pałacu, domykającej plac od północy. Piętrowy budynek powstał w latach 70. lub 80. XVII w. i początkowo mieścił m.in. kuchnię i arsenał. W latach 1819-1820 oficyna została podwyższona o jedno piętro i gruntownie przebudowana w stylu klasycystycznym przez architekta Ch. P. Aignera.
Gmach przed i po przebiciu przejazdu. Źródło: Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa
W 1908 roku na placu uruchomiono linię tramwaju elektrycznego. Torowisko poprowadzono z ulicy Miodowej w ulicę Nowiniarską. W 1938 roku w oficynie pałacu i po wyburzeniu kilku wykupionych przez miasto budynków poprowadzono nową linię tramwajową na Żoliborz. Wschodnia część pałacowej oficyny została rozebrana, a następnie odbudowana na szerokiej arkadzie zamkniętej łukiem odcinkowym według projektu Mariana Lalewicza. W wyniku przebudowy powstał obiekt charakterystyczny i wyjątkowy, przez który dosłownie przejeżdżały auta, wozy, tramwaje oraz przechodzili piesi. W listopadzie 1940 roku plac znalazł się w bezpośrednim sąsiedztwie warszawskiego getta, którego granica biegła w linii północnej oficyny pałacu Krasińskich, wzdłuż ul. Świętojerskiej. Przejazd w oficynie stał się bramą umożliwiającą przejazd tramwajów przez dzielnicę zamkniętą na Żoliborz. W październiku 1941 roku wyłączono z getta tereny na wschód od ul. Bonifraterskiej, co spowodowało, że trasa tramwajowa w całości znalazła się po stronie „aryjskiej”. W czasie wojennych walk pałac Krasińskich został poważnie uszkodzony, po wojnie zniszczenia budynku oszacowano na 85%. Pozostałą zabudowę Niemcy spalili po zdobyciu tej części miasta. Po wojnie rozebrano większość ruin, część oficyny z przejazdem została rozebrana dopiero po 1957 roku. Odbudowano jedynie pałac Krasińskich, który oddano do użytku w 1961 roku.
Przejazd z czasów okupacji oraz jego współczesna wersja.
Zdjęcie lotnicze placu Krasińskich w latach powojennych oraz obecnie.
Zrujnowany plac Krasińskich w latach powojennych oraz obecnie.
Plac Krasińskich w roku 1935 i 1945.
Lata 1945 i 2021.
Plac w latach 1935 i 2021.
Przy placu w latach 1996-1999 wzniesiono monumentalny gmach, w którym swoją siedzibę znalazł Sąd Najwyższy, a także warszawski Sąd Apelacyjny oraz oddział Instytutu Pamięci Narodowej. Budynek swoim kształtem nawiązuje do przedwojennej zabudowy placu, odtworzono również słynny przejazd, który znajduje się w północnym skrzydle kompleksu. Na 76 charakterystycznych kolumnach budynku umieszczono ponad 80 paremii prawniczych w języku polskim i łacińskim. Ich głównym źródłem były pisma jurystów rzymskich oraz konstytucje cesarskie. Kilka paremii zaczerpnięto też z rzymskich dzieł literackich, a kilka – z dawnego prawa polskiego. W 1989 roku na placu odsłonięto pomnik Powstania Warszawskiego, upamiętniający walczącą ludność stolicy w 1944 roku. W 1965 roku założenie urbanistyczne placu Krasińskich wpisano do rejestru zabytków.
Spodobał Ci się ten temat? Znajdziesz u nas więcej historii związanych z polskimi zabytkami! To może Cię zainteresować:
–JAK PODRÓŻ W CZASIE: W POZNANIU ODNOWIONO PRZEDWOJENNE NAPISY!
– SKRZYŻOWANIE ULIC GARBARY I WIELKIEJ W POZNANIU. PIĘKNO UTRACONE PRZEZ WOJNĘ!
-PAŁAC SASKI ZOSTANIE ODBUDOWANY! SEJM PRZEGŁOSOWAŁ DZIŚ USTAWĘ.
-NIEISTNIEJĄCE ZABYTKI: PAŁAC BRÜHLA W WARSZAWIE
-METAMORFOZA W STOLICY: PLAC POWSTAŃCÓW WARSZAWY
Czytaj też: Warszawa | Zabytek | Historia | Polska
Temat: Przejazd w oficynie pałacu Krasińskich. Charakterystyczny element przedwojennej Warszawy.
Źródła: polska-org.pl, polskiezabytki.pl, bn.org.pl, mapa.um.warszawa.pl, Google Earth, domena publiczna
Kościół świętego Dominika w Warszawie zaprojektował Władysław Pieńkowski. Jego surowe wnętrze jest charakterystycznym przykładem twórczości…
Daniel Kołodziejczak założył swoją firmę projektową StudioDanielK. Antechamber to jego premierowa kolekcja, którą zaprezentował podczas…
Dobrze zaprojektowany ogród nie tylko koi oczy zielenią czy oferuje miejsce do odpoczynku. Dobrze zaprojektowany…
Zespół budynków mieszkalnych zaprojektował Martin Cenek. Zbudowane zostały w 2022 r. w Pradze w Czechach.…
Penthouse znajduje się w inwestycji Deo Plaza przy ulicy Chmielnej w Gdańsku. To dwupoziomowa przestrzeń…
Ten neoklasycystyczny hotel skrywa w sobie zachwycające secesyjne wnętrze. Wybudowany pod koniec XIX wieku Gran…
Ta strona korzysta z pliki cookie, dzięki którym informacje są przechowywane na Twoim komputerze. Pozostawanie na tej stronie oznacza wyrażenie zgody na wykorzystywanie plików cookie.
Dowiedz się więcej