Współczesny śląski dom według biura architektonicznego JASTAA to koncepcja przygotowana w ramach konkursu „Twój dom – dialog z tradycją”, przeprowadzonego w 2021 roku przez Narodowy Instytut Dziedzictwa we współpracy z katowickim oddziałem SARP. Projekt łączy w sobie cechy tradycyjnej śląskiej zagrody przełożone na język współczesnej architektury.
Biuro JASTAA zdobyło pierwszą nagrodę. Przyznano ją za twórczą interpretację modelu typologicznego zabudowy zagrodowej charakterystycznej dla Śląska. Przewidywana lokalizacja obiektu to powiaty: bieruńsko- lędziński, gliwicki, lubliniecki, mikołowski, pszczyński, raciborski, rybnicki, tarnogórski oraz wodzisławski, znajdujące się w województwie śląskim. Nie jest to przypadek. Na terenach śląskich wsi wykształciła się forma zabudowy jaką jest zagroda. Była to bezpośrednia odpowiedź na potrzeby rodzące się przy prowadzeniu gospodarstwa rolnego. W zależności od kształtu i rozmiarów parceli zabudowania były rozmieszczane na niej w różny sposób. Zawsze jednak ułożenie to było wynikiem indywidualnych potrzeb.
W podobny sposób zaprojektowano wolnostojący dom jednorodzinny, który składa się z trzech brył. Każda z brył jest swoistym modułem, który można ustawić w dowolnej konfiguracji względem pozostałych. Każdy budynek ma swoją funkcję – pierwszy mieści część dzienną, kuchnię i strefę pracy. W drugim, bardziej prywatnym znajdują się sypialnie domowników. Trzecia bryła to budynek gospodarczy, w którym mieści się garaż. Dzięki tym cechom projekt jest elastyczny i pozwala stworzyć wyjątkową przestrzeń na dowolnie wybranej działce.
Forma budynków nawiązuje do architektury środkowej części województwa śląskiego. W powiatach, w których przewidziana jest lokalizacja projektowanego obiektu, znaleźć można wiele przykładów murowanych z cegły, nieotynkowanych domów na rzucie prostokąta. Ten rodzaj budownictwa wyróżnia się na tle innych powiatów województwa, gdyż przeważająca część domów śląskich to obiekty to konstrukcji drewnianej. Elementem projektu nawiązującym funkcjonalnie do tradycji budowlanej tego obszaru jest również tzw. lauba. Pierwotnie była to specyficzna odmiana dostawionego do bryły budynku ganku o konstrukcji drewnianej. Dla mieszkańców nie była ona jedynie przechodnią strefą przed wejściem do domu, ale również spędzali oni tam chętnie czas wolny. Projektowana lauba w bardziej nowoczesnej formie szanuje tradycje budownictwa obszaru centralnego Śląska.
Konstrukcja projektowanego domu również jest murowana i ocieplona styropianem. Elewacja wykończona jest płytką z lica cegły rozbiórkowej, dzięki czemu budowa domu staje się bardziej ekologiczna, a sam obiekt doskonale wpisuje się w tamtejszy krajobraz. Osłona lauby i bok korytarza wykończone są deskami elewacyjnymi. Dach pokryto czerwoną, ceramiczną dachówką karpiówką. Stolarka projektowana jest jako drewniana.
Głównym założeniem koncepcji jest inspiracja tradycją budowy zagród na terenach wiejskich Śląska. Pojedyncza, jednolita bryła domu mieszkalnego zastąpiona została trzema budynkami o różnych funkcjach. Zmieniając wzajemne położenie brył można utworzyć intymne, przyjemne wnętrza. Nawiązuje to do wewnętrznych podwórek, które w naturalny sposób pojawiały się w zabudowach zagrodowych.
Źródło: JASTAA
Czytaj też: Dom jednorodzinny | Architektura w Polsce | Modernizm | Cegła | Elewacja | whiteMAD na Instagramie
Śląski dom na nowo. Inspiracją dla biura JASTAA była typowa zabudowa zagrodowa
