W lipcu 2019 roku, uzyskano pozwolenie na budowę, inwestycji pn. „Izba Pamięci przy Cmentarzu Powstańców Warszawy na Woli”, którą prowadzi Stołeczny Zarząd Rozbudowy Miasta. W grudniu, odebrano projekt wykonawczy i zostały przyznane środki na realizację inwestycji.
We środę, 5 lutego rozpoczęto pierwszy etap prac. Zgodnie z decyzją, wydaną przez Marszałka Województwa Mazowieckiego przystąpiono do wycinki 15 drzew. Są to m. in.: śliwy, topole mieszańcowe, klony jesionolistne, lipy drobnolistne, jesion pensylwański. 5 z nich zagrażała bezpieczeństwu a pozostałe drzewa kolidowały z projektowanymi budynkami i układem komunikacyjnym.
W ramach nasadzeń kompensacyjnych (w proporcji 1:1), zostaną posadzone jeszcze w tym roku, drzewa o znacznych obwodach ok. 35-40 cm. Będą to zgodnie z projektem Profesora Gutta i Aliny Szolcówny m. in.: klon pospolity, jesion wyniosły, kasztanowiec czerwony. Wszelkie prace związane z istniejącym drzewostanem wykonuje wyspecjalizowana firma ogrodnicza a w związku z wielkością inwestycji nie była wymagana decyzja środowiskowa. Prowadzona inwestycja, nie ingeruje w zainstalowaną w parku siłownię plenerową i plac zabaw dla dzieci. Nie przewiduje się również budowy parkingu a do komunikacji, zostanie wykorzystany istniejący układ drogowy. 
Na inwestycję składać się będzie budynek Izby Pamięci pełniący funkcje edukacyjno – martyrologiczne, pawilon wejściowy – stanowiący niezbędne zaplecze techniczne dla budynku Izby oraz segmenty Muru Pamięci – nośniki tabliczek z nazwiskami dla ponad stu tysięcy ofiar cywilnych i wojskowych Powstania Warszawskiego oraz Rzezi Woli. Budynek Izby Pamięci składać się będzie z bloków mieszczących konkretne funkcje, ograniczonych dwiema, masywnymi ścianami.
Budynek ma być ulokowany w parkowej części, z dala od kurhanu i mogił. Wewnątrz znajdą się wystawy dokumentujące historię cmentarza, życie w okupowanej stolicy oraz ekspozycje poświęcone zbrodniom niemieckim w Warszawie.
Izba Pamięci przy Cmentarzu Powstańców Warszawy na Woli – zwycięski projekt
Zwycięski projekt zaprezentowali architekci w składzie: Piotr Bujnowski, Kalina Jędrak, Maciej Koczocik, Krzysztof Makowski, Martyna Rowicka. Izba Pamięci powstanie w niespełna dwa lata – do 6 lipca 2022 roku. Nadzór nad realizacją inwestycji sprawuje Stołeczny Zarząd Rozbudowy Miasta, wykonawcą robót budowlanych jest konsorcjum firm MTM Budownictwo Sp. z o.o. i PBO Śląsk Sp. z o.o. Wartość inwestycji to 23 186 000 zł.
Izba Pamięci z funkcją edukacyjno-martyrologiczną
Budowa obiektu zakłada powstanie budynku Izby Pamięci pełniącego funkcje edukacyjno-martyrologiczne, pawilonu wejściowego stanowiącego niezbędne zaplecze techniczne dla budynku Izby oraz segmenty Muru Pamięci, będące nośnikami dla tabliczek z nazwiskami dla ponad stu tysięcy ofiar cywilnych i wojskowych Powstania Warszawskiego oraz Rzezi Woli.
Budynek Izby Pamięci będzie się składać z bloków mieszczących konkretne funkcje, ograniczonych dwiema masywnymi ścianami. W strefie wejściowej od strony ulicy Wolskiej znajdzie się blok z salą edukacyjną przeznaczoną do prelekcji, wykładów, warsztatów dydaktycznych oraz wyświetlania filmów i archiwaliów. Izba ma być ulokowana w parkowej części, z dala od kurhanu i mogił. Wewnątrz znajdą się wystawy dokumentujące historię cmentarza, życie w okupowanej stolicy oraz ekspozycje poświęcone zbrodniom niemieckim w Warszawie.
Pawilon wejściowy natomiast jest integralnym elementem całego założenia i pełni funkcje obsługujące. Mieści w sobie niezbędne zaplecza techniczne i sanitarne.
Mur Pamięci
Prócz samej Izby Pamięci jako formy upamiętnienia powstaną także elementy przestrzenne, zwracające indywidualność ofiarom. Nośnikami tego typu wiedzy będzie osiem modułów Muru Pamięci. Na siedmiu z nich będą zamieszczone tabliczki z danymi ofiar, a na ósmym module – przy pawilonie wejściowym – zamieszczone zostaną informacje o całym założeniu i tematyce upamiętnienia.
Izba Pamięci przy Cmentarzu Powstańców Warszawy na Woli – wmurowanie kamienia węgielnego
W parku przy Cmentarzu Powstańców Warszawy na Woli 27 lipca 2021 roku uroczyście wmurowano kamień węgielny pod budowę Izby Pamięci. Wydarzenie rozpoczęło obchody 77. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego.
Izba Pamięci będzie miejscem dokumentującym Rzeź Woli i powstańcze losy cywilnej ludności Warszawy. Rok temu, w tym samym miejscu, posadzone zostało drzewo pamięci.
“Życzę wszystkim warszawiakom, aby rozumieli wartość miasta, w którym żyją i wartość tego miejsca. Aby to miejsce było drogowskazem dla miasta i dla świata. Nigdy więcej wojny” – mówiła obecna na uroczystości Wanda Traczyk-Stawska, przewodnicząca Społecznego Komitetu do spraw Cmentarza Powstańców Warszawy i Honorowa Obywatelka m.st. Warszawy.
“Większość ofiar pochowanych w tym miejscu, w kurhanie i zbiorowych mogiłach, pozostaje bezimienna. Chcemy, aby to miejsce było symboliczne. To m.in. dlatego budujemy Izbę Pamięci, w której znajdą się nazwiska ponad 100 tysięcy ofiar. Ale musimy też pamiętać o tych, którzy wciąż pozostają bezimienni”– mówił Rafał Trzaskowski, prezydent m.st. Warszawy.
Podziękował również inicjatorom przedsięwzięcia związanego z budową Izby Pamięci – pani Wandzie Traczyk-Stawskiej i kierowanemu przez nią Społecznemu Komitetowi do spraw Cmentarza Powstańców Warszawy.
Głos podczas wydarzenia zabrała również przewodnicząca Rady m.st. Warszawy.
“Będziemy w najbliższych dniach oddawać cześć tym, którzy zginęli i tym, którzy przeżyli. Tym, dzięki którym mamy Warszawę taką, jaką mamy. Tak, tkanka miejska została zniszczona, ale duch warszawski wzrósł” – powiedziała Ewa Malinowska-Grupińska.
Uroczystego wmurowania kamienia węgielnego pod Izbę Pamięci dokonali: Wanda Traczyk-Stawska, przewodnicząca Społecznego Komitetu do spraw Cmentarza Powstańców Warszawy; Małgorzata Kidawa-Błońska, wicemarszałek Sejmu RP; Małgorzata Gosiewska, wicemarszałek Sejmu RP; Ryszard Terlecki, wicemarszałek Sejmu RP; Rafał Trzaskowski, prezydent m.st. Warszawy; Ewa Malinowska-Grupińska, przewodnicząca Rady m.st. Warszawy oraz kardynał Kazimierz Nycz, arcybiskup metropolita warszawski.
W tubie, którą wmurowano we fragment ławy fundamentowej Izby Pamięci, umieszczono: opaskę powstańczą pani Wandy Traczyk-Stawskiej „Pączek”; opaskę powstańczą Haliny Kieroń „Irka”; zdjęcia terenu zrobione przed rozpoczęciem budowy oraz z poszczególnych etapów budowy Izby Pamięci; zdjęcia z uroczystości posadzenia drzewa pamięci; życiorys dra majora Włodzimierza Kmicikiewicza; zdjęcia pierwszych stron dzisiejszych ogólnopolskich dzienników i aktualne monety; książkę Macieja Janaszka-Seydlitza „Historia zapomnianego cmentarza” oraz informator o uroczystościach w ramach obchodów 77. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego.
Wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę Izby Pamięci na Woli rozpoczyna cykl uroczystości związanych z upamiętnieniem niepodległościowego zrywu z 1944 r. W ramach tegorocznych obchodów zaplanowano około 250 wydarzeń. Cały program uroczystości znajduje się na stronie Urzędu Miasta. Również tam będzie można śledzić transmisje z wybranych wydarzeń.
Poniżej wizualizacje budynku i otoczenia Izby Pamięci przy Cmentarzu Powstańców Warszawy na Woli, według projektu: Piotra Bujnowskiego, Kariny Jędrak, Macieja Koczocik, Krzysztofa Makowskiego i Martyny Rowickiej (wykonywane na etapie konkursu).
Czytaj też: Architektura w Polsce | Warszawa | Muzeum | Wydarzenia | Kultura
źródło: um.warszawa.pl / https://szrm.pl
zdjęcia: um.warszawa.p / https://szrm.pl
