Budynek stojący pod adresem Marszałkowska 41 jest jedną z nielicznych kamienic po nieparzystej stronie tej ulicy, który przetrwał II wojnę światową i trudne powojenne czasy. Stoi w bardzo wyeksponowanym miejscu, tuż przy Placu Zbawiciela. Niestety, jego stan jest tragiczny i budynek straszy, zamiast być ozdobą tego popularnego miejsca.
Kamienica powstała w latach 1893–1894 dla Jana Sobierajskiego, który był również głównym technikiem prowadzącym jej budowę. W 1895 przeszła na własność rodziny Domańskich. Została zaprojektowana jako trzypiętrowy budynek o dwóch dwutraktowych skrzydłach frontowych i jednotraktowej oficynie północnej. Skrzydło od strony placu Zbawiciela ma osiem, a od strony ul. Marszałkowskiej siedem osi. Na osi środkowej skrzydła od ul. Marszałkowskiej znajduje się przejazd bramny. Budynek ma drewniane stropy i niski dwuspadowy dach.
Pierwotnie kamienica posiadała bogatą eklektyczną dekorację sztukatorską inspirowaną barokiem i renesansem ale w latach 1938–1939 skuto z niej wszystkie detale architektoniczne, pozostawiając jedynie zdobienia parteru. Sztukaterie zachowały się także w bramie oraz we wnętrzach. W oknach klatek schodowych od podwórza zachowały się oryginalne witraże. W czasie powstania warszawskiego w kamienicy mieścił się m.in. posterunek kompanii kpt. Antoniego Kazimierza Dembowskiego „Lodeckiego” (batalion „Ruczaj”), utrzymany do końca walk. W toku walk kamienica została częściowo spalona, jednak po ich zakończeniu uniknęła wysadzenia. Po wyzwoleniu, w czerwcu 1945 roku Jan Raczyński uruchomił zakład naprawy maszyn w dawnym lokalu. Firma działała pod tym adresem nieprzerwanie do końca lutego 2013, następnie przeniosła się do innego lokalu. W latach 90. XX wieku usunięto grożące zawaleniem balkony. 10 września 2008 kamienicę wpisano do rejestru zabytków.
Marszałkowska 41 wkrótce po skuciu dekoracji i obecnie. Źródło: Archiwum Państwowe w Warszawie
Plac Zbawiciela w latach 90. i obecnie. Fot. Marta Zielińska. Źródło: Społeczne Archiwum Warszawy, https://www.tubylotustalo.pl/spoleczne-archiwum
Kamienica w 2010 i 2023. Autor zdjęcia: bonczek_hydroforgroup
Obecnie właścicielem budynku jest Zakład Gospodarowania Nieruchomościami w Dzielnicy Śródmieście. Obiekt stoi pusty i bardzo zaniedbany. Kilka lat temu wysiedlono z kamienicy zarówno mieszkańców jak użytkowników lokali handlowych. Od tamtej pory jej stan się pogarsza a budowla i straszy swoją zniszczoną fasadą. Miejsce, w którym stoi jest bardzo reprezentacyjne, a sam budynek ma dużą wartość historyczną.
Jak donosi portal warszawa.naszemiasto.pl budynek jest przeznaczony do sprzedaży. Czy doczeka się lepszych czasów i rozkwitnie nad Placem Zbawiciela?
Źródła: warszawa.naszemiasto.pl, warszawa1939.pl
Czytaj też: Warszawa | Kamienica | Elewacja | Ciekawostki | Detal | whiteMAD na Instagramie
