Praca dyplomowa pod tytułem “Drewno działa(ń) – Centrum Warsztatowe w Sztokholmie” autorstwa Marii Bardy powstało na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej, pod opieką dr inż. arch. Ady Kwiatkowskiej (Katedra Architektury i Sztuk Wizualnych). Marta doświadczenie zawodowe rozpoczęła od pracy w Skanska na budowie Centrum Południe we Wrocławiu. Nazwa projektu ma podwójne znaczenie: drewno jest zarówno materiałem warsztatowym, jak i konstrukcyjnym. Użytkownicy pracują na drewnie, drewno pracuje jako konstrukcja budynku.
Dualizm znaczeniowy
Zaczerpnięty został z filozofii fińskiego architekta Juhani Pallasmaa. Interpretacja myśli Pallasmy z doświadczenia architektury oraz refleksji nad procesem pracy artysty-twórcy pozwoliły na wyklarowanie założeń projektowych.
Obiekt zlokalizowany jest w historycznej tkance Starego Miasta w Sztokholmie, na wyspie Gamla Stan (Plac Korhamnstorg). Średniowieczne otoczenie otrzymuję bryłę o idealnych, bo jednakowych proporcjach- sześcian, dostosowany wysokością do gzymsów kamienic. Obrócony o 45° otwiera się na wybrzeże. Dzięki podziemnej kondygnacji uwolniony zostaje plac, oferując wieloraką przestrzeń publiczną. Trzon budynku- metaforyczne drzewo delikatnie odkształca teren – tak jak korzenie glebę.
Idea dualizmu
„Praca twórcza wymaga dwojakiej perspektywy: trzeba skupić się na świecie i sobie, przestrzeni zewnętrznej i wewnętrznej przestrzeni umysłu. Wszystkie dzieła sztuki stanowią wyraz tej granicy pomiędzy podmiotem i światem, i to zarówno w doświadczeniu artysty, jak i tym, co odbiera widz/ słuchacz/ użytkownik.”
„Myśląca dłoń. Egzystencjalna i ucieleśniona mądrość w architekturze” – J. Pallasmaa
Przestrzeń definiowana jest jako gra przeciwieństw: architektury i natury, porządku ortogonalnego i organicznego, otwartego- zamkniętego planu, formy i struktury.
Struktura – rama
Zewnętrzna konstrukcja obiektu nawiązuje do rodzimej konstrukcji ramowej. Jest to rozwinięcie typowego układu wiązarowo-płatwiowego w konstrukcji ramowej. Tradycyjna forma rozwiązań ciesielskich wnosi ortogonalną, uporządkowaną siatkę na elewacji. W wewnątrz obiektu konstrukcja ramowa to nowatorskie podejście: podstawą struktury jest rama, ale w formach zakrzywionych. W konsekwencji “formy bloby” nabierają organiczne kształty.
Przestrzeń – funkcja
W budynku wyraźnie wyróżnia się podział na dwie strefy: ekspozycyjną i warsztatową. Wystawy przewidziane są na antresolach, praca twórcza odbywać się ma w wyznaczonych strefach: organicznych, ażurowych formach.
Drzewo – forma
Symbolika drzewa jest równie ważna. Rdzeń budynku to metafora drzewa. Odchodzą od niego antresole – gałęzie. Na nich znajdują się donice z prawdziwymi drzewami (to rośliny szczepione na pniu z płytkim systemem korzeniowym, które osiągają małe rozmiary) – zapewniając ciągłość z gęsto zadrzewionym placem.
Kontynuując tradycję
wspólnotowych domów skandynawskich do całodobowego budynku dostać się można za pomocą mobilnej aplikacji. Wstęp do obiektu jest bezpłatny, ale ograniczony. By się do niego dostać, chętni muszą zarezerwować pobyt przez aplikację. Stanowiłaby ona system kontroli dostępu – smartfon byłby cyfrowym kluczem.
Uwolniony parter stanowi trzon budynku- hol wejściowy z komunikacją. Kolejne piętro to wolna przestrzeń ekspozycyjna, gdzie prezentowano by przedmioty wykonane przez odwiedzających lub eksponaty profesjonalnych rzemieślników i projektantów. Znalazłaby się tam także samoobsługowa strefa kawiarniana.
Następne poziomy to antresole ograniczone szklanymi balustradami. Przylegałyby do nich „bloby”, czyli wydzielone strefy pracy warsztatowej przystosowane do pracy w małych grupach (o różnej wielkości), a na najwyższym poziomie także przestrzeń do pracy indywidualnej. Każdy „blob” byłby wykonany w inny sposób, z uwzględnieniem różnych gatunków drewna, w tym jego elastycznych, egzotycznych odmian. Ich ażurowa forma tworzyłaby unikalne przestrzenie z grą światła i cienia.
W salach warsztatowych możliwa byłaby mało inwazyjna obróbka drewna – byłyby wyposażone w stoły, blaty robocze, miejsca do siedzenia i podstawowe narzędzia niezbędne do pracy w drewnie – a także praca z komputerem czy szkicownikiem.
Z kolei w kondygnacji podziemnej znalazłaby się strefa pracy głośnej i wibrującej. „Blob” warsztatowy byłby wyposażony w specjalistyczne urządzenia (frezarki, urządzenia przycinające, obrabiarki) i profesjonalne narzędzia jak w stolarni. Drugi „blob” pełniłby funkcję audytorium przeznaczonego na pokazy specjalistów przed niewielką publicznością. Strefa wystawowa mogłaby służyć także jako ekspozycja tradycyjnych i nowoczesnych narzędzi stolarskich, meblarskich i ciesielskich.
W projekcie oryginalne jest także zastosowanie szkła. Wewnątrz budynku wykorzystano szkło laminowane w technologii ciekłokrystalicznej. To materiał o zmiennej transparentności, który szybko może przejść z formy przeziernej do nieprzeziernej, jednocześnie zapewniając wysoką przepuszczalność światła. Jest to efektowna metoda umożliwiająca zarządzanie przestrzenią. Stan zamglenia można stosować, np. podczas wernisaży, tworząc odpowiedni nastrój. Na fasadzie natomiast zastosowano szkło strukturalne z nadrukiem na jednej jego powierzchni. Autorski print imitował by rozgałęzienie drzew.
Centrum jest kontynuacją bogatej tradycji, łączącym fundamentalne wartości ze znakiem współczesności. Architektura ma łączyć się z designem, sztuką i nordyckim dziedzictwem- tworząc łącznik pomiędzy miejskim i kulturowym życiem stolicy.
Zalety konstrukcji drewnianych są długodystansowe i oczywiste. Drewno jest lekkie, tanie i trwałe, a do tego odnawialne. Dlatego branża budowlana stale rozwija jego możliwości konstrukcyjne, a na świecie powstają coraz wyższe obiekty. Przede wszystkim jednak ten surowiec ma szczególne znaczenie w krajach skandynawskich, gdzie tradycyjne budownictwo drewniane to istotny element tożsamości narodowej. Do dziś drewno jest tam najbardziej powszechnym materiałem. Podczas pracy nad projektem starałam się przeanalizować potencjał drewna jako tworzywa architektonicznego; poznać jego walory i ograniczenia. Proces był dla mnie niezwykle odkrywczy i inspirujący: uwzględniając różnorodność surowca projekt stał się swoistą architektoniczną wariacją na jego temat. Drewno działa(ń) to obiekt, który sam w sobie jest ekspozycją drewna: zarówno w kontekście tradycyjnych form, jak i współczesnych możliwości jego zastosowania.
O autorce:
Maria Barda- studentka II stopnia Architektury na Politechnice Wrocławskiej. Uczestniczka licznych konkursów i warsztatów architektonicznych. Pasjonatka wszystkiego, co związane z architekturą i sztuką. Laureatka II nagrody w międzynarodowym konkursie You’re ON! organizowanym przez ON-A oraz wyróżnienia w ogólnopolskim finale konkursu Saint-Gobain Multi Comfort Students Contest Edition 2019 “Rejuvenation and urban reconnection of Crescenzago metro station area in line with #milano2030 vision”. Razem z kołem naukowym MMB współorganizowała warsztaty szkoleniowe BIM Camp.
Informację o założeniach konkursowych, jury, wynikach:
You’re ON to inicjatywa, której celem jest zachęcanie do innowacji i odkrywanie nowych talentów wśród studentów architektury i designu. Na międzynarodowy konkurs pomysłów, zorganizowanego przez ON-A (hiszpańskie biuro projektowe), nadesłano niemal 400 zgłoszeń, spośród których jury wybrało 3 najlepsze.
Ocena projektów została przeprowadzona zgodnie z 7 wartościami, które inspirują i zidentyfikowały ON-A podczas 15-letniej działalności: innowacje, emocje, laboratorium, geometria, kodowanie, architektura i projektowanie, technologia.
W konkursie zasiadło jury złożone z ekspertów ze środowisk akademickich i biznesowych z dużym doświadczeniem w branży architektonicznej, w skład którego weszli:
– Areti Markopoulou. Dyrektor akademicki w IAAC . Współzałożyciel StudioP52.
– Ricardo Devesa. Redaktor naczelny Actar i urbanNext oraz profesor w ETSAB i IAAC .
– Ferran Figuerola. CEO Cricursa .
– Daniel Guzmán. CEO Verdtical .
– José Antonio Molina. Partner założyciel Kubbs .
– Eduardo Gutiérrez. Partner założyciel ON-A.
Czytaj też: Portfolio | Architektura | Drewno | Polscy projektanci |
źródło: Maria Barda / Politechnika Wrocławska
