Galeria Arsenał w Białymstoku powstała w 1965 roku jako jedno z Biur Wystaw Artystycznych. Od 1990 roku jest prowadzona przez Monikę Szewczyk. Obecnie jest miejską instytucją kultury finansowaną z budżetu Miasta Białegostoku. Galeria od lat realizuje spójny i konsekwentny program wystawienniczy. Prezentuje i promuje sztukę najnowszą różnych mediów, dając świetny ogląd najważniejszych i najciekawszych zjawisk we współczesnej sztuce polskiej, nie stroniąc przy tym od wyzwań i eksperymentów.
Galeria organizuje około 20 wystaw rocznie – nie tylko w swoich dwóch siedzibach w Białymstoku, lecz również w kraju i za granicą. Szczególne miejsce w programie Arsenału zajmują projekty dotyczące krajów Partnerstwa Wschodniego czy Europy Środkowej, ukazujące tendencje i zmiany rysujące się w sztuce współczesnej tych regionów.
Działalności wystawienniczej towarzyszy intensywnie rozwijany program edukacyjny – Plac Zabaw Arsenał – który na różnych poziomach i różnymi językami mówi o sztuce najnowszej. Projekty realizowane w ramach programu uczą dialogu ze sztuką i prezentują ją jako platformę negocjowania ważnych społecznie zagadnień. W proces edukacyjny często zaangażowani są artyści, a w ramach warsztatów przez nich prowadzonych powstają nowe prace. Istotną częścią działań edukacyjnych jest udostępnianie najbardziej znaczących zjawisk sztuki współczesnej osobom z niepełnosprawnościami słuchu i wzroku.
Ważnym elementem aktywności Galerii jest działalność wydawnicza. Instytucja realizuje katalogi i inne publikacje do większości prezentowanych wystaw.Galeria Arsenał podejmuje wielorakie działania popularyzujące kulturę współczesną, m.in. dyskusje panelowe, wykłady, seminaria, konferencje, koncerty, promocje książek czy pokazy filmowe. Od kilku lat organizuje także Festiwal Książki Artystycznej dla Dzieci z bogatym programem warsztatów dla najmłodszych.Wizytówką Galerii Arsenał jest Kolekcja II. Gromadzony od 1992 roku zbiór prezentuje najważniejsze zjawiska w sztuce polskiej, odzwierciedla ślady przemian, jakie zachodziły w kulturze po okresie transformacji ustrojowej. Jednocześnie – z racji programu Galerii – obrazuje również najważniejsze tendencje w sztuce współczesnej Białorusi, Ukrainy, Czech czy Armenii. Obecnie na Kolekcję II składa się około 250 pozycji: malarstwo, obiekty, instalacje, wideo, fotografie, rysunek i prace efemeryczne – idee. Zbiory znajdują się pod stałą opieką konserwatorską, zostały opisane i zdigitalizowane. Na tematKolekcji II ukazał się szereg tekstów krytycznych, a Podlaskie Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych wydało dwie książki jej poświęcone.
Remont zabytkowej elektrowni w Białymstoku
W Galerii Arsenał elektrownia trwają prace remontowe. Dzięki nim już niedługo będzie można zobaczyć w starej elektrowni kolejną wystawę. Piękny, zabytkowy budynek położony jest tuż nad rzeką Białą. Od 2010 r. mieści się tu Galeria Arsenał. Tegoroczne prace remontowe obejmują m.in. wylanie nowej podłogi, wykonanie łazienki oraz przebudowę instalacji elektrycznej.
Gmach elektrowni znajdujący się przy ul. Elektrycznej 13, zbudowany w latach 1908–1909, to jedyny w Białymstoku tak dobrze zachowany wczesnomodernistyczny obiekt architektury przemysłowej. Galeria Arsenał mieści się tu od 2010 r.
Obecnie w starej elektrowni prowadzone są prace w ramach projektu finansowanego z budżetu miasta realizowanego etapami pn. Przebudowa budynku starej elektrowni Galerii Arsenał w Białymstoku w latach 2020-2022. Łączny koszt tej inwestycji to prawie 2 mln. zł. Remont ma zakończyć się jesienią. Tegoroczne prace związane są z wymianą i uzupełnienieniem stropów, wylaniem nowej posadzki, budową ścian, wykonaniem instalacji elektrycznych i teletechnicznych oraz wykonaniem łazienki i ścianek ekspozycyjnych. W 2018 roku został wykonany remont dachu starej elektrowni finansowany także ze środków budżetu miasta i kosztował 500.000 zł.
Galeria Arsenał Elektrownia – historia gmachu
“Gmach elektrowni, zbudowany w latach 1908–1909, to jedyny w Białymstoku dobrze zachowany obiekt architektury przemysłowej o jednorodnej, wczesnomodernistycznej stylistyce. (…) Elektrownię zlokalizowano na obszarze przylegającym do rzeki Białej między ulicami: Bulwarową (dzisiejszą Branickiego), Mieszczańską (dzisiejszą Elektryczną) oraz Prudską (Świętojańską), na terenie osuszonych dawnych stawów pałacowych. (…) Projekt budynku, najprawdopodobniej przywieziony z Berlina, nie zachował się, nie znamy również nazwiska projektanta. Najstarsza fotografia pochodzi z 1912 roku i ukazuje elektrownię od strony ulic Świętojańskiej i Branickiego. Widzimy na niej okazałą halę maszyn z elewacją frontową przeprutą wielkim, trójdzielnym oknem zamkniętym półkoliście. Takie same wielkie okna umieszczone są w elewacji wzdłużnej hali, dodatkowo doświetlonej wąskim, długim pasem szklanego świetlika w dachu. W tylnej części hali maszyn, od strony ulicy Elektrycznej, znajdowała się dwukondygnacyjna część administracyjna oraz kotłownia z wysokim kominem.
Elektrownia prosperowała znakomicie, a prasa donosiła w 1912 roku, że miejscowa stacja elektryczna robi dobre interesa, ponieważ w roku przyszłym ma zamiar rozszerzenia zabudowań, wystawienia dwóch kotłów i turbiny. Prasa była dobrze poinformowana, gdyż istotnie w 1913 roku Białostockie Towarzystwo Elektryczności, wówczas już spółka akcyjna z kapitałem belgijsko-francuskim, przystąpiło do rozbudowy zakładu według projektu, którego kopia szczęśliwie się zachowała. Istniejącą halę powiększono w kierunku południowym oraz dobudowano do niej nową część. Nowa hala, niższa od poprzedniej, miała bogaty detal architektoniczny, podobnie jak przylegający do niej tzw. blok nawęglania. Historyzujący detal nałożony był na nowoczesną, żelbetową konstrukcję, użytą w części budynku i wyraźnie zaznaczoną na planie rozbudowy w części bloku nawęglania (w odróżnieniu od grubszych i oznaczonych jako „ceglane” ścian pozostałych). Według naszej dzisiejszej wiedzy jest to najwcześniejszy przypadek zastosowania żelbetu w architekturze Białegostoku. W wyniku rozbudowy przed halą turbogeneratorów pojawiły się również dwie chłodnie (w elektrowni zastosowano zamknięty obieg wody). Drewniane konstrukcje chłodni i wysoki komin kotłowni stanowiły przez długie lata najbardziej charakterystyczny element panoramy tej części miasta.
zdjęcia: Agnieszka Zabrocka (https://www.bialystok.pl) / Maciej Zaniewski (https://galeria-arsenal.pl)Czytaj też: Architektura w Polsce | Zabytek | Białystok | whiteMAD na Instagramie | Renowacja | Muzeum
