Osiedle Przyjaźń położone na warszawskim Bemowie powstało w latach 50. XX w. jako zaplecze mieszkalne dla budowniczych Pałacu Kultury i Nauki. Wyjątkowe w skali miasta założenie przez kolejne dekady służyło mieszkańcom i dla wielu było domem. W maju br. wygasa obecna umowa dzierżawy, lecz jak zapewnia ratusz, osiedle będzie dalej służyć celom mieszkaniowym, a znajdujące się tu zaniedbane domki czeka sukcesywny remont. To wielka szansa dla drewnianej, historycznej zabudowy.
Osiedle Przyjaźń to zespół barakowych budynków mieszkalnych, znajdujący się na terenie Bemowa, na obszarze dawnej wsi Jelonki. Powstało w latach 50. ubiegłego wieku i służyło głównie kilku tysięcy radzieckich budowniczych Pałacu Kultury i Nauki.
Osiedle w latach 60. Źródło: NAC – Narodowe Archiwum Cyfrowe www.nac.gov.pl/, Autor: Zbyszko Siemaszko
Na osiedlu wzniesiono dwa rodzaje drewnianych domków: pawilony hotelowe dla robotników i domki jednorodzinne dla kadry technicznej. Zostały one przywiezione do Warszawy w gotowych elementach i złożone na miejscu. Malowano je w dwóch wariantach kolorystycznych: niebiesko-białym i niebiesko-czerwonym, a swym wyglądem pawilony przypominały staropolskie dworki. Na terenie osiedla powstały także m.in. kino, stołówka, klub, łaźnia, przychodnia lekarska, kotłownia oraz dwa boiska sportowe. Pomiędzy zabudowaniami posadzono 4 tys. drzew i 40 tys. krzewów oraz zbudowano 8 km wewnętrznych dróg i ulic.
W szczytowym okresie na osiedlu mieszkało 4,5 tys. osób. Po zakończeniu budowy Pałacu Kultury i Nauki w maju 1955 roku osiedle zostało przekazane przez władze miasta Ministerstwu Szkolnictwa Wyższego z przeznaczeniem na domy studenckie dla warszawskich uczelni. Osiedlu nadano wtedy nazwę Przyjaźń. Na terenie o powierzchni 32 ha powstały 33 domy studenckie, 9 hoteli asystenckich, 19 bloków asystenckich, 77 domów jednorodzinnych dla pracowników uczelni oraz 2 hotele robotnicze. Pod koniec 2023 roku Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wszczął postępowanie o wpisie do rejestru zabytków układu urbanistycznego Osiedla Przyjaźń.
Współcześnie Osiedle Przyjaźń składa się z dwóch części: budynki wielorodzinne pełnią funkcje domów studenckich, a w domkach jednorodzinnych mieszkają pracownicy naukowi lub ich potomkowie. Grunt stanowi własność Skarbu Państwa, a zarządza nim Prezydent Warszawy – jako starosta. Przez długie lata Osiedle Przyjaźń było dzierżawione przez Akademię Pedagogiki Specjalnej, która prowadziła bieżące sprawy osiedla i odpowiadała za podnajem lokali. Obecna umowa dzierżawy wygasa 9 maja 2024 r. Uczelnia nie była zainteresowana kontynuowaniem współpracy. Nieruchomość po wygaśnięciu umowy dzierżawy zostanie więc zwrócona przez uczelnię miastu.
Mieszkańcy, studenci i przedsiębiorcy mogą spać spokojnie. Prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski zdecydował o udzieleniu wszystkim doraźnej pomocy – tak, aby żaden z mieszkańców nie ucierpiał po wygaśnięciu umowy dzierżawy.
“Chcemy, żeby to osiedle żyło, żeby było pełne mieszkańców, ale też by było bezpieczne. Żaden z mieszkańców osiedla nie będzie musiał opuścić lokalu tuż po przejęciu nieruchomości przez miasto” – mówi wiceprezydent Warszawy Tomasz Bratek.
Warszawa planuje dążyć do wykonania szeroko zakrojonego remontu Osiedla Przyjaźń. Założeniem władz miasta jest przywrócenie budynkom dawnej świetności. Obecnie korzystanie wielu z nich jest jednak niemożliwe. Uczelnia pozostawia nieruchomości w fatalnym stanie technicznym. Wiele z nich jest zniszczonych, na ścianach znajduje się pleśń, dachy wielu budynków wciąż pokryte są azbestem. Modernizacji i napraw wymaga też infrastruktura podziemna. Koszt tych prac szacowany jest na setki milionów złotych.
Gdy tylko uczelnia zwróci miastu nieruchomość, to przystąpi do szczegółowej oceny stanu technicznego domów. Inwentaryzacja instalacji podziemnych jest już zakończona. W następnym kroku zostanie określony zakres niezbędnych prac. Remont ma być rozłożony na wiele lat, a jego przebieg będzie zależał od uzyskanego dofinansowania zewnętrznego.
Źródło: um.warszawa.pl
Czytaj też: Architektura w Polsce | Warszawa | Osiedle | Urbanistyka | Historia | Ciekawostki | Drewno
