Czasy Królestwa Kongresowego (1815-1830) były dla warszawskiej architektury i urbanistyki jednymi z najlepszych okresów. Nowo ustanowione władze, z rozbudowanym systemem administracyjnym, potrzebowały wielu gmachów użyteczności publicznej. To zapoczątkowało boom budowlany, którego znakomite dzieła możemy podziwiać do dziś. Jednym z nich jest gmach Banku Polskiego i Giełdy przy placu Bankowym.
Budowę wg projektu Antonia Corazziego i przy współpracy Jakuba Gaya rozpoczęto w 1825 r. Gmach główny, prezentujący styl późnego klasycyzmu z elementami neorenesansu włoskiego, został ukończony trzy lata później. W tym samym roku dobudowano pawilon wzdłuż ul. Elektoralnej. Dominantę gmachu stanowi wielka, narożna rotunda sali giełdowej z kopułą. Jej bęben zdobią płaskorzeźby uskrzydlonych sław autorstwa Ludwika Kauffmanna. Postacie w rękach trzymają róg obfitości i kaduceusz – symbole pokoju i handlu.
“Perspektywę ulicy otwiera dawny gmach Banku Polskiego – obecnie siedziba Muzeum Polskiego Ruchu Robotniczego” – zdjęcie (skan) pochodzi z tygodnika Stolica nr 47 (1666) 25.11.1979
W XIX w. dokonano licznych przekształceń obiektu, m.in. w 1876 r. zamurowano część arkad tworząc w ten sposób dodatkowe pomieszczenia biurowe. Budynek przeszedł restaurację w latach 1919-1921 pod kierunkiem Mariana Lalewicza. Został spalony w 1939 roku. Odbudowa gmachu pod kierunkiem Piotra Biegańskiego trwała w latach 1950-1954. Zrezygnowano wówczas z bogatego wystroju wnętrza. Dzisiejszy plan budynku nie oddaje w pełni historycznych podziałów. Kopuła jest wyższa i stanowi bezpośrednie podniebienie kopuły zewnętrznej. Przywrócono również krużganki w parterze. Od 1989 r. ma tu swoją siedzibę Muzeum Kolekcji im. Jana Pawła II, które powstało z kolekcji sztuki zachodnioeuropejskiej zgromadzonej przez Janinę i Zbigniewa Porczyńskich.
Źródło: zabytek.pl
Czytaj też: Architektura | Zabytek | Pałac | Historia | Warszawa | Ciekawostki
Gmach Banku Polskiego i Giełdy w roku 1938 i obecnie. Źródło: Cyfrowa Biblioteka Narodowa Polona i whiteMAD/Mateusz Markowski
Spalony gmach Banku Polskiego i Giełdy w roku 1940 i obecnie. Źródło: Archiwum Państwowe w Warszawie i whiteMAD/Mateusz Markowski
