Kamienica Pod Gwiazdą – najpiękniejszy barokowy dom patrycjuszowski w Toruniu

Zespół Staromiejski Torunia jest jednym z najcenniejszych zespołów zabytkowych w Polsce. Na jego obszarze znajduje się ok. 150 obiektów wpisanych do rejestru zabytków, lecz liczba ta nie odzwierciedla rzeczywistej ilości budowli o wysokich wartościach zabytkowych. Stare i Nowe Miasto 16 września 1994 roku uznane zostało za pomnik historii, natomiast w 1997 roku wpisano je na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Kamienica Pod Gwiazdą jest jednym z najokazalszych i najlepiej zachowanych barokowych domów patrycjuszowskich w środkowej i północnej Europie, jednym z sześciu toruńskich zabytków najwyższej, światowej klasy (dawnej zerowej).

Wyróżnia się ona późnobarokową fasadą, ozdobioną na szczycie złotą gwiazdą, od której pochodzi jej nazwa. Do jej obecnego kształtu przyczyniły się wielokrotne przebudowy i remonty. Budowla znajduje się na terenie Zespołu Staromiejskiego, we wschodniej pierzei Rynku Staromiejskiego, pod numerem 35.

Kamienica Pod Gwiazdą. Fot. DerHexer, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons

Kamienica została wybudowana w drugiej połowie XIII wieku. W okresie gotyku kilka razy ją przebudowywano, zmieniała także właścicieli. Następną przebudowę kamienica przebyła w drugiej połowie XVI w. Została wówczas podwyższona o drugie piętro, otrzymując zachowany do dziś, charakterystyczny dla ówczesnych kamienic mieszczańskich kilkukondygnacyjny układ przestrzenny, łączący funkcje mieszkalne i handlowo-magazynowe. Pod koniec XVII w. nowy właściciel – rajca staromiejski Jan Jerzy Zöbner, nadał kamienicy barokowy wystrój. Otrzymała wtedy imponującą formę zewnętrzną z bogato zdobionym portalem. Fasadę ozdobiono dekoracją z motywami kwiatów i owoców, wykonaną w stiuku. W sieni znajdują się kręcone schody typu gdańskiego.

Szczyt kamienicy. Fot. Krzysztof Golik, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons

Na początku XIX wieku salę pierwszego piętra ozdobiono klasycystyczną polichromią z namalowaną iluzjonistycznie kolumnadą w porządku jońskim oraz pseudokasetonami na suficie. W drugiej poł. XIX w., podczas następnej przebudowy kamienicy, w miejscu komina umieszczono drugie kręcone schody – tym razem żeliwne. W 1905 roku budynek przekształcono na kamienicę czynszową. W latach 1967-1969 w budynku przeprowadzono prace budowlano-konserwatorskie, których celem był powrót do układu przestrzennego domu renesansowego przy wyeksponowaniu wartościowych elementów z innych epok. Portal wejściowy został z powrotem przesunięty na oś środkową, wnętrze zaś przystosowano do celów ekspozycyjnych dla Muzeum Okręgowego w Toruniu. W 1970 roku w kamienicy otwarto Galerię Sztuki Dalekiego Wschodu (obecnie Zbiory Sztuki Orientu).

Źródło: turystyka.torun.pl, zabytek.pl

Czytaj też: Architektura | Kamienica | Muzeum | Zabytek | Historia | Toruń